Sportif performansta zihinsel kontrol: Wegner'in ironik süreçleri kuramı üzerine sistematik derleme

Abstract

Wegner (1994) baskı altındayken performansın en istenmeyen şekilde gerçekleşebileceğini öne sürmektedir. Daniel Wegner tarafından zihinsel kontrolün ironik süreçleri kuramıyla açıklanan bu hipotez psikoloji, spor ve tıp gibi birçok alanda bilişsel görevler aracılığıyla test edilmektedir. Bu sistematik derleme tezinin amacı, motor beceri ve sportif performans çalışmalar yoluyla ironik süreçler kuramının kapsamlı bir şekilde anlaşılmasını sağlamaktır. Bu derlemede, 1998 – 2021 yılları arasındaki çalışmalar Web of Knowledge, PsycINFO, MEDLINE/PubMed, ve Science Direct veri tabanlarında “zihinsel kontrolün ironik süreçleri”, “Sporda ironik süreçler”, “Motor performans”, İronik süreçler” ve “İronik hata” anahtar kelimeleri kullanılarak tarandı. Dâhil etme ve etmeme ölçütlerine göre toplam 20 araştırma makalesi derlemeye dâhil edildi ardından yöntem ve bulgularına göre 6 alt gruba kategorize edildi. Kategoriler: a) Motor performansta ironik etkilerin tespit edilmesi, b) Sportif baskı altında motor performansın ironik etkileri, c) Motor performansta ironik etkilerin göz hareketleri ile incelenmesi, d) İronik süreçler kuramının farklı kuramlarla karşılaştırılması, e) İronik hatanın genel performans hatasından ayrıştırılması, f) Motor performansta ironik etkilerin teknolojik ölçümlerle incelenmesi. Sonuçlar, ironik süreçler kuramını motor beceri ve sportif performans ortamında test eden araştırmaların baskı ve performans ilişkisinin daha detaylı bir şekilde anlaşılmasına olanak sağladığını gösterdi. Son olarak, mevcut derlemede motor beceri ve sportif ortam kapsamında ironik hatalar için müdahaleler tartışıldı. Bu bağlamda, ironik süreçler mekanizmasının araştırılmasının baskı – performans ilişkisinin daha iyi anlaşılmasında etkili müdahaleler sağlayabilecek kuramsal bir çerçeve olabileceği düşünülmektedir.

Wegner (1994) predicts that performance when anxious will break down precisely where it is least desired. This manner has been explained by the Ironic Processes of Mental Control Theory by social psychologist Daniel Wegner however it applies to cognitive tasks in range of areas such as psychology, medicine, and sport. The aim of this systematic review was to provide a comprehensive understanding of ironic processes theory via sport related motor performance studies. In this review, studies published between 1998 and 2021 were reviewed via Web of Knowledge, PsycINFO, MEDLINE/PubMed, and Science Direct databases. The search terms were “ironic process’’, “ironic error’’, “motor performance”, “ironic processes of mental control’’ and “ironic process in sport’’ respectively. Overall, 20 articles were selected based on the series of exclusion and inclusion criteria then classified into the six sub-groups based on their methodology and design. Accordingly, results showed that selected articles were classified into 6 groups as follows; a)verification of ironic effects in motor performance, b)ironic effects in motor performance under pressure, c)investigation the mechanism of ironic effects in motor performance with eye movement, d)comparing the ironic processes theory with different theories in motor performance, e)differentiating the ironic error from the general performance error, f)investigation the mechanism of ironic effects in motor performance through technological measures. Results revealed that the most recent sport related motor performance studies conducted in ironic processes were focused on testing the theory under pressure that enables a deeper understanding performance and pressure relationship. Finally, we discussed the inferences of ironic errors within the current framework in the sport related motor performance domain. Thus understanding the mechanism of the ironic processes of mental control theory may be a promising theoretical framework which could provide practical interventions for better understanding of pressureperformance relationship in sport.