Doğancı Baraj Gölü’nden (Bursa) arıtma tesisine alınan ham suyun fitoplanktonu ve su kalitesinin belirlenmesi

Abstract

Bu çalışmada Doğancı Baraj Gölü’nden arıtma tesisine 20 metre derinlikten Ocak 2018-Aralık 2018 tarihleri arasında haftalık alınan örneklerde (ham su) bazı fiziko-kimyasal, ve ağır metal analizleri ile fitoplankton sayımları gerçekleştirilmiştir. Ham su örnekleri şehir şebekesine verilen temiz su (çıkış suyu) ile fiziko-kimyasal açıdan karşılaştırılmıştır. Bağımsız örneklem t-testi sonucuna göre tesis çıkış suyunda arıtmadan sonra sodyum, klorür ve çözünmüş oksijen değerlerinin anlamlı şekilde artış gösterdiği, özellikle bazı ağır metallerin derişiminde ise anlamlı azalma olduğu tespit edilmiştir. Ham suda hangi çevresel değişkenlerin önemli olduğunu belirlemek için açıklayıcı faktör analizi uygulanmıştır. Analiz sonunda üç faktör yükü belirlenmiş ve bu faktörler toplam varyansın % 79,66’sını açıklamıştır. İlk faktör yükünün havzanın jeolojik yapısı ile ilişkili olduğu, ikinci ve üçüncü faktörlerin ise göldeki trofik seviye ve organik kirlilikle ilişkili olduğu belirlenmiştir. İnsani Tüketim Amaçlı Sular Yönetmeliği’ne göre değerlendirme yapıldığında Doğancı Baraj Gölü suyunun içme suyu kalitesinde olduğu belirlenmiştir. Fitoplankton sayımı sonucu ham suda 17 takson tespit edilmiştir. Türler ile çevresel değişkenler arasındaki ilişkiyi belirlemek için redundancy analizi uygulanmıştır. Analiz sonucunda su sıcaklığı (p=0,001; F=11,66), nitrat (p=0,001; F=4,93), toplam organik karbon (p=0,011; F=2,67) ve toplam alkalinitenin (p=0,014; F=2,52) anlamlı olduğu tespit edilmiştir. Ham suda en yoğun ve neredeyse tüm çalışma dönemi boyunca baskın türün Planktothrix rubescens olduğu tespit edilmiştir. Yapılan siyanotoksin analizleri sonucunda baraj suyunda toksin tespit edilmemiştir. Ancak Planktothrix rubescens’in toksin üretme potansiyeli olan tür olması nedeniyle sürekli takip edilmesi gerektiği sonucuna varılmıştır.

In this study, weekly water samples were taken from Doğancı Dam Lake to the treatment plant from 20 meters depth of the reservoir between January 2018 and December 2018. Some physico-chemical, heavy metal analyzes and phytoplankton counts were made on the water samples. Raw water samples were compared with the clean water (output water) supplied to the city network in terms of physico-chemical variables. According to the independent sample t-test results, it was determined that sodium, chloride and dissolved oxygen values increased significantly in the effluent of the plant after treatment, and there was a significant decrease in the concentration of some heavy metals in particular. Explanatory factor analysis was applied to determine which environmental variables are important in raw water. At the end of the analysis, three factor loads were determined and these factors explained 79.66 % of the total variance. It was determined that the first factor load was related to the geological structure of the basin, while the second and third factors were related to the trophic level and organic pollution in the lake. When the evaluation is made according to the Regulation on Water Intended for Human Consumption, it has been determined that the water of the Doğancı Dam Lake is of drinking water quality. As a result of the phytoplankton count, 17 taxa were determined in the raw water samples. Redundancy analysis was applied to determine the relationships between species and environmental variables. As a result of the analysis, water temperature (p=0.001; F=11.66), nitrate (p=0.001; F=4.93), total organic carbon (p=0.011; F=2.67) and total alkalinity ( p=0.014; F=2.52) was found to be significant. It was determined that Planktothrix rubescens was the most intense and dominant species in the raw water during almost the entire study period. As a result of the cyanotoxin analysis, no toxins were detected in the dam water. However, it was concluded that Planktothrix rubescens should be followed continuously because it has the potential to produce toxins.