İlkokul, ortaokul ve liselerde öğretmenlerin öğretimsel liderlik rollerine ilişkin görüşlerin belirlenmesi; Bursa ili örneği

Abstract

Bu araştırmanın temel amacı; ilkokul, ortaokul ve liselerde görev yapmakta olan öğretmenlerin öğretimsel liderlik rollerini ne düzeyde yerine getirdiklerini öğretmen ve yönetici görüşleriyle ortaya koymaktır. Araştırma; tarama modelinin kullanıldığı betimsel bir araştırmadır. Araştırmanın örneklemini 2020-2021 eğitim-öğretim yılında Bursa İl Millî Eğitim Müdürlüğü’ne bağlı 30 ilkokul, 18 ortaokul, 23 lise olmak üzere 72 resmi okulda öğretmen ve yönetici olarak görev yapmakta olan 394 katılımcı oluşturmaktadır. Araştırmada öğretimsel liderlik konusunda yapılan alan yazın araştırması sonucu ulaşılan kaynaklara ve uzman görüşlerine dayalı olarak geliştirilen ve araştırma için uygunluğu kabul edilen vii Öğretmenler için Öğretimsel Liderlik Ölçeği kullanılmıştır. Araştırmada kullanılan ölçek iki bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde katılımcılara ilişkin kişisel bilgiler, ikinci bölümde ise öğretmenlerin öğretimsel liderlikle ilgili rollerini gerçekleştirme düzeyini ölçmeyi hedefleyen 59 ifade yer almaktadır. Uygulanan ölçme aracının öğretmenler tarafından samimi bir biçimde tamamlandığı ve süreçte herhangi bir teknolojik sorunla karşılaşılmadığı varsayılmıştır. Araştırmada öğretmenlerin öğretimsel liderlik rolleri; kazanımların seçilmesi ve belirlenmesi, kazanımların paylaşılması, öğrenme-öğretme sürecinin düzenlenmesi, öğretimi uygulama-izleme-yönlendirme ve ölçme-değerlendirme-düzenleme ve geliştirme olarak ele alınmıştır. Verilerin analizinde betimsel istatistik ile Mann Whitney-U ve Kruskall Wallis Testleri kullanılmıştır. Araştırma sonucunda öğretmenlerin öğretimsel liderlik rollerini yerine getirme düzeyleri ile ilgili öğretmen ve yönetici görüşlerinin yüksek düzeyde olduğu görülmüştür. Öğretmen ve yöneticilerin öğretmenlerin öğretimsel liderlik rollerini yerine getirme düzeyleri ile görüşleri öğretimi uygulama izleme yönlendirme bölümünde çok yüksek, kazanımların seçilmesi ve belirlenmesi, öğrenme öğretme sürecinin düzenlenmesi ve ölçme değerlendirme düzenleme ve geliştirme bölümlerinde yüksek, kazanımların paylaşılması bölümünde ise orta seviyede olduğu tespit edilmiştir. Araştırmada öğretmenler, müdür yardımcıları ve okul müdürleri olmak üzere üç farklı grup için cinsiyet, eğitim durumu, görev yapılan öğretim kademesi, branş ve kıdem değişkenlerine göre yapılan analizlerde elde edilen bulgular öğretmenlerin öğretimsel liderlik rollerini yerine getirme düzeylerine ilişkin görüşlerin en fazla öğretmenler arasında farklılık gösterdiğini ortaya koymaktadır. Araştırma sonucunda elde edilen bulgulara göre öğretmen ve yöneticilerin öğretmenlerin öğretimsel liderlik rollerini yerine getirme düzeylerine ilişkin görüşlerinin katılımcıların tümünü içeren ve üç grup için ayrı ayrı yapılan analizlerde kazanımların paylaşılması bölümünde en düşük seviyede olması dikkat çekicidir. Bunun yanında, yapılan analizler sonucunda öğretmenlerin öğretimsel liderlik rollerini yerine getirme düzeylerine viii ilişkin en olumlu görüşün 5 yıldan az kıdem derecesinde bulunan sınıf öğretmenlerine ait olduğu tespit edilmiştir.

The purpose of this study is to determine on what level teachers fulfill their instructional leadership roles with the perspectives of teachers and administrators who have been working on primary, secondary and high schools. The study is a descriptive study on which survey model was used. The sample comprises of 394 participants who have been working as teachers and administrators in 72 government schools including 30 primary schools, 18 secondary schools and 23 high schools under the management of Bursa Provincial Directorate of National Education in 2020-2021 academic year. In the study Instructional Leadership Scale for Teachers that has been developed based on the sources x reached after the field literature research and expert opinions; and accepted as suitable for the study. The scale used in the study consists of two parts. There are statements related to personal information about the participants in the first part, 59 statements that aim to measure the level of teachers’ fulfillment their instructional leadership roles in the second part. It was assumed that the data collection tool applied for the study was completed by the participants sincerely and not encountered any technological problems. In the study the teachers instructional roles were examined as selecting and determining objectives, sharing the objectives, arranging the process of learning-teaching, applying-observing-leading teaching and measurement-evaluation-regulation and development. Descriptive statistics, Mann- Whitney U and Kruskall Wallis Tests were used in the analysis of the data. It was observed at the end of the study that teachers’ and administrators’ perception level on teachers’ fulfillment of their instructional leadership roles was high. The teachers’ and administrators’ perception on teachers’ fulfillment of their instructional leadership roles level was very high on applying and observing teaching, high on determining objectives, arranging learning and teaching processes and testing- evaluating- arranging and development parts, and medium on sharing the objectives part. The findings obtained from the analyses have been done seperately for three groups of participants including teachers, assistant directors and directors according to gender, level of education, level of teaching organization and branch present that the opinions on teachers’ fulfillment of their instructional leadership roles differs most among teachers. It is remarkable according to findings obtained at the end of the study that the opinions related to teachers’ fulfillment of their instructional leadership roles were on medium level on sharing objectives part in the analyses done both for all participants and the groups seperately. In addition, it has been determined as a result of the analyses have been done that primary school teachers who has professional experience less than 5 years have the most positive views on teachers’ levels of their instructional leadership roles fulfillment