Bursa koşullarında bazı deneysel melez atdişi mısırların (Zea mays var. indentata Sturt.) verim ve kalitelerinin belirlenmesi

Abstract

Araştırma, 2019-2021 yıllarında Bursa lokasyonunda, altı adet saf ana hat (line) ve üç adet saf baba test edici (tester) hat kullanılarak çoklu dizi (Line x Tester) yöntemine göre yapılmıştır. Elde edilen 18 melez kombinasyonu ve 9 anaç tesadüf blokları deneme desenine göre 3 tekerrürlü olarak yürütülmüştür. Çalışmada, çiçeklenme gün sayısı, bitki boyu, koçan yüksekliği, koçan boyu koçan çapı, koçanda sıra sayısı, sırada tane sayısı ve koçanda tane sayısı, hektolitre ağırlığı, dekara tane verimi gibi özellikleri incelenmiştir. Anaçların ve melezlerin çoklu dizi yöntemine göre üstün genel ve özel uyum yeteneği etkisi gösteren melez kombinasyonlarını ve melez gücünü belirlemek amaçlanmıştır. Tespit edilen varyans analiz sonuçları sonucunda, genotipler ve ebeveynlere karşı melezler tüm özelliklerde önemli bulunmakla birlikte bloklar, ebeveynler, hatlar, testerler, hat x tester interaksiyonu da bazı özelliklerde önemli olarak belirlenmiştir. Özel uyum yeteneği etkileri koçan yüksekliği, koçanda tane sayısı, tane verimi, çiçeklenme gün sayısı ve 1000 tane ağırlığı gibi özelliklerde önemli çıkmıştır. Genel kombinasyon yeteneği göz önüne alındığında NC272, FRMo17, FR73, S16033 ve BRS316 çeşitlerinin ıslah programlarında anaç olarak kullanılması önerilebilinir. GUY/ÖUY varyansı çiçeklenme gün sayısı haricindeki incelenen bütün özelliklerde 1’den küçük belirlenmiştir. İncelenen bu özellikler eklemeli olmayan gen etkileri ya da dominant gen etkilerinin etkili olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Heterosis - heterobeltiosis değerlerine bakıldığında sırasıyla en düşük %-45,6 ve %-15,4 değeriyle koçanda sıra sayısında, en yüksek %177,3 ve %144,7 değeriyle tane veriminden elde edilmiştir. Sonuç olarak tane verimi bakımından BRS316 x S16022, NC272 x Ç2002S22, NC272 x S16022, BRS316 x Ç2002S22, FR73 x Ç2002S22 ve S16033 x S16022 ümitvar melez kombinasyonları oldukları görülmüştür. Genel uyum yeteneği pozitif yönde önemli etkileri olan NC272 ve S16022 hatlarının melezleme çalışmalarında göz önünde bulundurulmaları araştırmacıya avantaj sağlayacaktır

There search was carried out in the Bursa location in 2019-2021, six pure mainstream (Line) and three pure dad testing (tester) linesaccordingtothemulti-array (Line x tester) method. The combination of 18 hybrids and 9 Mothers were carried out in 3 ramers according to the trial pattern. In the study, the number of blooming days (days), plantlength (cm), coachheight (cm), coach-length (cm) cob diameter, the number of rows in the ranking number, the number of ranks in the ranking number, the number of ranks, the number of ranksand the number of coaching, hectoliter weight (g / l), the percentage of the percentage (%), such as decendar grain yield per decare (kg) has beenexamined. As a result of the detected analysis of variance, genotypes and crosses to parents were found to be important in all traits, but blocks, parents, lines, testers, line x tester interaction were also determined to be important in some traits. The effects of special adaptability were significant in features such as ear height, number of grains per ear, grain yield, number of flowering days and 1000 grain weight. Considering the general combination ability, it can be recommended to use NC272, FRMo17, FR 73, S16033 and BRS316 varieties as rootstocks in breeding programs. GUY/PL variance was found to be less than 1 in all the traits examined, except for the number of days to bloom. It has been concluded that non-additive gene effects or dominant gene effects are effective on these examined features. Considering the heterosis - heterobeltiosis values, the lowest values of %-45.6 and %-15.4 were obtained in the number of rows on the cob, and the highest grain yield was obtained with %177.3 and %144.7, respectively. As a result, BRS316 x S16022, NC272 x Ç2002S22, NC272 x S16022, BRS316 x Ç2002S22, FR73 x Ç2002S22 and S16033 x S16022 were promising hybrid combinations in terms of grain yield. Considering the NC272 and S16022 lines, which have positive effects on the general adaptability, in crossing studies will provide an advantage to the researcher.