II. Meşrutiyet dönemi ibtidai mekteplerinde okutulan bir tarih ders kitabı örneği (çocuklara Tarih-i Osmani)

Abstract

Bu çalışmada İhsan Şerif Saru’nun 1915 (R. 1331) senesinde kaleme almış olduğu “Çocuklara Tarih-i Osmani” adlı ders kitabı incelenmiş ve bu çerçevede ibtidai mekteplerdeki tarih öğretimi ele alınmıştır. Bu doğrultuda ilk olarak “Çocuklara Tarih-i Osmani” adlı ders kitabı okunmuş ve içerik incelemesi yapılmıştır. Sonrasında çeşitli kaynaklar kullanılarak bir doküman analizi yapılmıştır. Yapılan analiz neticesinde, ibtidai mekteplerde gösterilen tarih öğretiminin zaman içindeki değişimi ortaya konmuştur. vii II.Meşrutiyet Dönemi’nde değişen müfredata bağlı olarak ders kitaplarında da önemlideğişiklikler yapılmıştır. Tarih dersi de bu değişikliklerden etkilenmiştir. Bu döneme kadar tarih ders kitaplarında yenilgilerden bahsedilmezken II. Meşrutiyet Dönemi ile yenilgilerin de anlatıldığı daha tarafsız bir anlatım sağlanmıştır. Daha önceleri tarih ders kitaplarında Osmanlıcılık vurgusu yapılırken bu dönemde kitapların milli bir bakış açısıyla yazıldığı görülmektedir. Bu çalışmanın amacı, İhsan Şerif Saru’nun 1915 yılında yazmış olduğu “Çocuklara Tarih-i Osmani” ders kitabını inceleyerek II. Meşrutiyet Dönemi’nde tarih öğretiminin nasıl yapılmak istendiğini anlamlandırmaya çalışmaktır. Çalışmamızın öncelikle Osmanlı Devleti’nin kuruluşundan Tanzimat Dönemi’ne kadar, Tanzimat döneminde, II. Abdülhamid döneminde ve II. Meşrutiyet Dönemi’nde ilköğretimde tarih öğretimi incelenmiştir. Sonrasında, incelemiş olduğumuz kitabın yazarı olan İhsan Şerif Saru’nun hayatı ve eserlerine kısaca değinilmiştir. Daha sonra ise “Çocuklara Tarih-i Osmani” adlı ders kitabı analiz edilmiştir. Biz yaptığımız bu çalışma ile bir dönemin ders kitaplarına ışık tuttuğumuza inanıyor ve geçmişimizde okutulmuş olan bir tarih ders kitabını günümüze taşımanın sevincini yaşıyoruz.

In this study, the course book of “Çocuklara Tarih-i Osmani” of İhsan Şerif Saru that is put down on paper in 1915 (R. 1331) was examined and the history teaching in primary schools is discussed within this framework. In this direction, firstly, the coursebook of “Çocuklara Tarih-i Osmani” was latinized and the content examination was made. Then, a document analysis was made, using various sources. As a result of the analysis, the change of history teaching taught in primary schools in time was put forward. Depending on the changing curriculum during Second Constitutional Monarchy Period, changes was also made in coursebook. History course was affected from these ix changes as well. While up to this period defeats were not mentioned in history books, whith the Second Constitutional Monarchy Period, a more objective narration was provided. While Ottomanism was dominant in previous history coursebooks, it is seen that books were written with a national point of view in this period. The aim of this study is to examine the textbook “Çocuklara Tarih-i Osmani” written by İhsan Şerif Saru in 1915 and It is trying to make sense of how history teaching was wanted to be done in the Second Constitutional Monarchy Period. In our study, the history teaching in primary schools was analyzed firstly from the foundation of Ottoman Empire to Tanzimat Period and then in Tanzimat Period, Second Abdülhamid Period, and Second Constitutional Monarchy Period. Afterwards, the life and work of İhsan Şerif Saru, who is auther of the book we analyzed, were discussed. Later, the coursebook of “Çocuklara Tarih-i Osmani” was analyzed. We believe that, with this study we carried out, we have lighted the way for the coursebook of a period and feel joyful over bringing forward a history coursebook that was once taught.