Türk toplumundaki üç kuşak annelerin çocuklarında olmasını istedikleri değerler ve değer sınıflaması

Abstract

Ülkemizde son yıllarda ekonomik büyüme, şehirleşme, kadının çalışma hayatına girmesiyle değişen toplumsal rolü, boşanma, göç gibi önemli sosyal değişiklikler yaşanmaktadır. Yaşanan bu değişimler değerlerin de hızla değişmesine, dolayısıyla toplumumuzun değer bunalımı ve ahlaki krizlerle karşı karşıya kalmasına neden olmaktadır. Bu araştırma ile toplumumuzda yaşanan bu değişimin annelerin değerlerinde de bir değişime neden olabileceği düşünülerek, üç kuşaktan annelerin çocuklarını yetiştirirken önem verdikleri değerleri belirlemek ve belirlenen bu değerlerin zaman içindeki değişimi ile birlikte Türk Kültürüne özgü bir değer sınıflaması geliştirmek amaçlanmıştır. Nitel araştırma yöntemlerinden Olgu Bilim Deseninin kullanıldığı araştırmanın çalışma grubunu 0-8 yaş grubu çocuğa sahip 240 anne, 234 büyükanne ve 205 büyük büyükanne olmak üzere üç kuşaktan toplam 679 anne oluşturmuştur. Araştırma verileri üç kuşaktan annelere ait demografik bilgilerin sağlanması için "Kişisel Bilgi Formu", üç kuşaktan annelerin çocuklarında olmasını istedikleri değerlerin belirlenmesi için "Görüşme Formu" ve Türk toplumundaki annelere özgü bir değer sınıflaması oluşturmak için "Uzman Görüş Formu" aracılığıyla elde edilmiştir. Araştırma kapsamındaki anne, büyükanne ve büyük büyükanneler ile yapılan görüşmeler içerik analizi yöntemi ile çözümlenmiştir. Görüşmelerden elde edilen bulgular ile uzman görüşleri doğrultusunda Toplumsal, Geleneksel, Bireysel, Kariyer/Bilimsel, Demokratik ve Ekonomik olmak üzere altı değer tipi elde edilmiş ve yeni bir değer sınıflamasına ulaşılmıştır. Bu sınıflama doğrultusunda annelerin çocuk yetiştirirken önem verdikleri değerlerde ilerleyen yıllarla birlikte bir değişim yaşandığı görülmüştür. Son yıllarda anneler için Geleneksel Değerlerin önemi azalırken, Bireysel Değerlerin öneminin arttığı söylenebilir. Bunun yanı sıra toplum tarafından benimsenerek, asırlar boyu süregelen Toplumsal Değerler ise varlığını sürdürmeye devam etmektedir. Araştırma kapsamında üç kuşak anneler tarafından en çok önemsenen, üzerinde fikir birliğine varılan ilk on değer saygılı olma, dürüst olma, inançlı olma, çalışkan olma, ahlaklı olma, aileye bağlı olma, insanları sevme, başarılı olma, statü sahibi olma ve yardımsever olma olarak belirlenmiştir.

In recent years, our country are experiencing significant social changes such as economic growth, urbanization, changing social role of women with working life, divorce, migration etc. These changes are changing values rapidly, and thus cause our society to face the crisis of values and moral crisis. These changes in our society also may considered to cause changing in the value of the mothers. In this context, the aim of the research is to determine the values emphasized by three generations of mothers when they raise their children within a sense of classification unique to Turkish culture and to analyze the changes these values show within time. The sample group of the study, which is done in phenomenology pattern–one of the qualitative research methods, is formed of 679 mothers from three generations. 240 of them are mothers, 234 of them are grandmothers and 205 of them are great grandmothers. The data of the research was collected by three different forms: "Personal Information Form" was used in order to extract demographical information on three generations of mothers, "Interview Form" was used in order to determine the values that mothers want their children to have, and "Expert Form" was used in order to introduce a value classification special to mothers in Turkish society. Interview data of three generations of mothers was analyzed by content analysis method. When the results of the research were examined, a new value classification consisting of six value types was found through expert opinions. These value types are social, traditional, individual, career/scientific, democratic and economical values. It is seen in the light of these classifications that values, which are emphasized by mothers when they raise their children, change in time. It can be said that the importance of Traditional Values for mothers decreases in their last years while Individual Values get more important. In addition to this, Social Values that have been embraced by society for centuries tend to continue their existences. Ten values that are most featured by mothers are being respectful, being honest, being faithful, being hardworking, being ethical, commitment to family, philanthropy, being successful, being influential and being kind.