Diyarbakır halkının geleneksel ve dini değerlerdeki değişime yaklaşımı üzerine sosyolojik bir inceleme (1990-2013)

Abstract

Şehirleşme, modernleşme, göçler, terör-şiddet hadiseleri, afetler ve iletişim araçlarındaki gelişmeler sosyal değişimin önemli sebepleri arasında sayılabilir. Değişen toplumda örf, adet, gelenek, din, aile yapıları ve ilişki ağlarının etkilenmesi beklenir. Diyarbakır son 25 yılda burada zikredilen ve değişimi tetikleyen hemen bütün faktörleri beraber yaşamış bir şehirdir. Bu çalışmanın amacı, Diyarbakır halkının geleneksel ve dini değerlerdeki değişimi nasıl algıladıklarının tespit edilmesidir. Bu bağlamda sıklıkla şehrin değerler sisteminde etkili olduğu düşünülen göçler, şehirleşme, PKK, Hizbullah, resmi uygulamalar, medreseler, dini gruplar ve teknik-teknolojik gelişmelerin değişimi nasıl etkilediği sorgulanmıştır. Dini ve geleneksel değerler üzerine makro bir değerlendirme hedeflendiğinden herhangi bir değerdeki değişim özellikle incelenmemiştir. Araştırmanın başladığı dönemde şehrin genel inanç ve ibadet özelliklerini görmek için anket uygulaması yapılmıştır. Daha derinlikli ve güvenilir verilerin elde edilebilmesi ve değerler konusunun açıklamadan ziyade anlamayı gerektirmesi sebebiyle mülakatlar tezin ana bilgi kaynağını oluşturmuştur. Tez, Giriş haricinde üç başlıktan oluşmuştur. Giriş'te tezin genel problemi ve kullanılan teknikler tanıtılmıştır. Birinci Bölüm'de, kültürel değişim, değerler, göç, kimlik konuları incelenmiştir. İkinci Bölüm'de, şehirde faal olan dini kurumlar ve gruplar kısaca araştırılmıştır. Aynı bölümde, şehrin son 25 yılına en çok etki ettiği düşünülen faktörlere değinilmiştir. Bu bölüm hem literatür hem de nitel araştırmanın bulguları üzerine oturtulmuştur. Son Bölüm'de ise, şehrin değişimine etki eden her bir faktörün dini ve geleneksel değerlere etkileri nicel-nitel bulgular üzerinden değerlendirilmiştir.

Urbanization, modernization, migrations, terrorism-violence, disasters and media can be counted as the most important reasons of the social change. Custom, tradition, religion, family structures and relation networks are expected to be affected in a changing society. Diyarbakır is the city which showed the effect mentioned here and stimulate the change during the last 25 years. This study aims to search the change by taking into consideration of the urbanization, PKK, Hezbollah, the implementations of the state, madrasahs, religious groups, technical-technological developments and migrations which are thought to have important effects on the value system of the city.Because it is targeted to make a macro assessment on religious, traditional and modern values, the change in any of the value is not examined specifically. A survey was conducted during the first stages of the study in order to get a good impression of the city's general belief and religious characteristics during the first. The more in-depth and reliable data can be obtained and the topic of values requires comprehension rather than explanation, the interviews constitute the main information source of the dissertation. The dissertation consists of three parts except from the Introduction. In the introduction part, the dissertation and the techniques were introduced. In the first part, cultural change, migration, values and identity were examined. In the second part, the religious institutions and groups which are active in the city were investigated. In the same part, the most important factors that are thought to have an effect on the city during the last 25 years were mentioned. This part is based on the findings of the both the literature and qualitative research. In the last part, each of the factors that have an effect on the change of the city was assessed within the terms of qualitative and quantitative findings that were derived from the effects of the religious and traditional values.