İş sağlığı ve güvenliği kanununda işçinin çalışmaktan kaçınma hakkı

Abstract

Yaşamını tehdit eden bir çalışma ortamında, işçiden iş görmeye devam etmesi beklenemez. Anayasa’da düzenlenen yaşama hakkı, işçinin güvenli bir şekilde çalışmasını da içerir. Anayasal olarak tanınan bu hak, İSGK m. 13’te hüküm altına alınan çalışmaktan kaçınma hakkı ile somutlaştırılmıştır. Söz konusu hüküm uyarınca; ciddi ve yakın bir tehlike ile karşılaşan işçi, iş sağlığı ve güvenliği kurulu bulunan işyerlerinde kurula, kurul bulunmayan işyerlerinde ise işverene başvurarak çalışmaktan kaçınma hakkını kullanabilir. Tehlikenin ciddi, yakın ve önlenemez nitelikte olması halinde ise işçi kendi sübjektif kararına dayanarak çalışmaktan kaçınabilir. Çalışmaktan kaçınma hakkı, zarar henüz ortaya çıkmadan kullanıldığından iş kazası ve meslek hastalığının önlenmesinde etkin bir role sahiptir. İş sağlığı ve güvenliği tehlikesi nedeniyle işçi, sözleşmesini haklı nedenle feshedebilse de işçinin fesih hakkını kullanması nihayetinde işini kaybetmesine neden olacaktır. Çalışmaktan kaçınma hakkını kullanan işçi ise, iş sözleşmesini ayakta tutarak ücrete hak kazanırken, işvereni de iş sağlığı ve güvenliği önlemlerini almaya zorlar. Bu bağlamda çalışmaktan kaçınma hakkını kullanmak, haklı nedenle fesih kurumuna kıyasla işçi açısından daha avantajlıdır. Buna karşılık uygulamada çalışmaktan kaçınma hakkının işçiler tarafından yeterince kullanılmadığı görülmektedir. Bu durumun başlıca sebepleri; işçilerin hakkın kullanımı hususunda yeterli bilince sahip olmaması ve çalışmaktan kaçınan işçilerin sözleşmesinin işveren tarafından feshedileceği korkusudur

Workers cannot be expected to continue working in a life-threatening work environment. The right to life enshrined in the Constitution includes the worker's safe employment. This constitutionally recognized right, it is embodied in the right to refrain from work enshrined in ISGK article 13. Pursuant to the said provision; the worker, who is faced with a serious and imminent danger, can use right to refrain from working by applying to the board in workplaces with an occupational health and safety committee and by applying to the employer in workplaces where there is no committee. If the danger is serious, imminent and unavoidable, the worker may refrain from working based on own subjective decision. Since the right to refrain from work is used before the damage occurs, it has an active role in the prevention of work accidents and occupational diseases. Although the worker may terminate the contract with just cause due to the danger of occupational health and safety, the use of the right of termination by the worker will eventually cause to lose her/his job. The worker, who uses right to refrain from work, is entitled to wages by keeping the employment contract alive and forces the employer to take occupational health and safety measures. In this context, exercising the right to refrain from working is more advantageous for the worker compared to the institution of termination for just cause. On the other hand, in practice, it is seen that the right to refrain from work is not used sufficiently by the workers. The main reasons for this situation are; workers do not have sufficient awareness about the use of the right and it is the fear that the contract of the workers who avoid working will be terminated by the employer