Demokrat Parti’nin bir uygulaması vatan cephesi ve Bursa örneği

Abstract

İkinci Dünya Savaşı sonrasında Türkiye’de, tek partinin olması Türkiye’nin özgür dünya ile bütünleşmesi yönündeki en büyük engel olarak görülmüş ve 1950’de demokratik bir ortamda yapılan seçimlerle, CHP 27 yıllık iktidarını DP’ye bırakmıştır. Ancak 1957 seçimleri öncesinde halk desteğinin kaybedildiğini düşünen iktidar, cepheleşme politikasını başlatarak, muhalefet partilerinin işbirliğini engellemeye çalışmıştır. Başbakan Menderes, Manisa'da 12 Ekim 1958’de yaptığı konuşma ile halkı muhalefetin oluşturduğunu iddia ettiği “kin ve husumet cephesine” karşı Vatan Cephesi etrafında toplanmaya davet etmiş, bütün ülkede olduğu gibi Bursa ilinde de 1958’den itibaren Vatan Cephesine pek çok katılım sağlanmıştı. Katılımı gerçekleştiren kişiler bizzat Başbakana göndermiş oldukları telgraflar aracılığıyla neden bu cepheye katılım sağladıklarını uzun uzun anlatıyordu. Ayrıca Bursa’da iktidar yanlısı yayınlarıyla ön plana çıkan Hâkimiyet gazetesi de hemen hemen her gün Vatan Cephesine katılanları ilk sayfadan “Vatan Cephesine İltihaklar” başlığıyla verirken, Yeni Ant bu haberlerin doğru olmadığını ifade etmekteydi. İktidarın, muhalefeti vatan haini olarak tanımladığı bir ortamda artık demokrasiden söz etmenin imkânı yoktu. 27 Mayıs sonrasında Yassıada yargılamalarında Vatan Cephesi en fazla suçlama sebepleri arasında yer almış ve Adnan Menderes, Vatan Cephesi’ni bir propaganda aracı olarak kullandığını söylemişti. Mahkeme kayıtlarına göre ise 973.170 kişi bu cepheye kaydedilmiş ve örtülü ödenekten çok miktarda tahsisat alınmıştı. Bu çalışmada, T.C. Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri, Bursa’da yayımlanmış olan döneme ilişkin gazeteler ve çeşitli şahıslardan elde edilen belgeler temel kaynak olarak kullanılmıştır. Bu temel kaynaklar, araştırma eserleriyle desteklenmiştir. Çalışmanın birinci bölümünde DP’nin kuruluşu ve iktidara gelişi, ikinci bölümde Vatan Cephesinin kuruluşu, üçüncü bölümde ise Bursa’da Vatan Cephesi faaliyetlerine değinilerek Bursa’nın iktidar partisine olan desteği ortaya konmaya çalışılacaktır

After the Second World War, the existence of a single party in Turkey was seen as the biggest obstacle to Turkey's integration with the free world, and with the elections held in a democratic environment in 1950, the CHP left its 27 year rule to the DP. However, the government, which thought that the popular support was lost before the 1957 elections, started a policy of confrontation and tried to prevent the opposition from collaborating. Prime Minister Menderes, with his speech in Manisa on October 12, 1958, invited the people to gather around the Homeland Front against the "front of hatred and hostility", which he claimed to be formed by the opposition. As in the whole country, many participations in the Homeland Front had been made in Bursa since 1958. The people who participated were telling at length why they joined this front through telegrams they sent to the Prime Minister in person. In addition, Hâkimiyet newspaper, whichwas known for its pro-government publications in Bursa, gave the participants of the Homeland Front almost every day on the first page with the headline "Joinments to the Homeland Front", while Yeni Ant newspaper stated that these news were not true. In an environment where the government defined the opposition as traitors, it was no longer possible to talk about democracy. In the Yassıada trials after May 27, the Homeland Front was among the reasons for the most of the accusations and Adnan Menderes said that he used the Vatan Front as a propaganda tool. According to court records, 973.170 people were registered in this front and a large amount of appropriation was taken from the disguised appropriation. In this study, T.C. Presidency State Archives, newspapers about the period published in Bursa and documents obtained from various individuals were used as the main source. These main sources are supported by research works. In the first part of the study, the establishment of for the ruling the DP and its coming to power, secondly the establishment of the Homeland Front, and lastly the activities of the Homeland Front in Bursa will be discussed and Bursa's support party will try to be revealed.