Kişisel mitoloji bağlamında sanatta öznenin dönüşümü ve kimlik okumalar

Abstract

Bu tez çalışmasının amacı öz yaşam öykülerinden yola çıkarak kişisel mitler yaratan sanatçıların eserlerini psikoloji, sosyoloji, felsefe ve sanatın kavramlarıyla irdeleyerek sanatsal imge üretme yöntemlerini ortaya koymaktır. Her sanat yapıtı benliğin bir yansımasıdır. Konusu ne olursa olsun sanatçının özünden bir şeyler barındırır. Öznesinin kaygılarını, korkularını, umutlarını, yaşamı nasıl kucakladığını ya da kendini nasıl algıladığını sezinleriz yapıt karşısında. Doğası gereği sanat yapıtı bir ‘dil’dir ve sanatçıdan bağımsız olarak işler. Yapıt karşılaştığı her bir izleyicinin zihinsel dünyasına temas ederek benliğe bir yansıtma önerir. Dolayısıyla sanat yapıtı öznesinden bağımsız olarak sonsuz anlam üretme potansiyeline sahiptir. Böyle bir yaklaşım sanat yapıtlarını birer mit olarak ele alma imkanı tanımaktadır. iii Harald Szeemann’ın literatüre kazandırdığı ‘kişisel mitolojiler’ kavramı, bireysel kimliklerin deşifre edildiği sanatsal çalışmalara kuramsal bir çerçeve oluşturmaktadır. Bu tez kapsamında öz-hikayelerin şekillenmesinde önemli rol oynayan ben-özne, birey-bireysellik ve kimlik kavramları irdelenmiş, sanatçının öz hikayesinin -görece- dolaysız görünümünü sunan otoportreler bu kavramlar üzerinden analiz edilmiş ve kendi kişisel dünyalarından yola çıkan ya da meselesi ‘kendisi’ olan sanatçıların mit üretme ya da mitleşme süreçleri araştırılmıştır.

The aim of this thesis is to reveal the methods of generating artistic image by examining the works of artists who create personal myths based on their own life stories with the concepts of psychology, sociology, philosophy and art. Every work of art is a reflection of the self. Whatever the subject, it contains something from the essence of the artist. We sense the artist's anxieties, fears, hopes, how he embraces life or how he perceives himself in front of the work. By its very nature, the work of art is a 'language' and operates independently of the artist. The artwork offers a reflection to the self by touching the mental world of each viewer it encounters. Therefore, the artwork has the potential to v produce endless meaning independently of its subject. Such an approach allows to consider works of art as myths. The concept of 'personal mythologies', which Harald Szeemann brought to the literature, constitutes a theoretical framework for artistic works in which individual identities are deciphered. Within the scope of this thesis, the concepts of self-subject, individual-individuality and identity, which play an important role in the formation of self-story, are examined; Selfportraits presenting the -relatively-direct view of the artist's self-story were analyzed through these concepts; and the myth-making or mythification processes of artists who set out from their own personal worlds or whose issue is "themselves" have been investigated.