Priene kenti Doğu Nekropol Şapeli

Abstract

Bu çalışmanın konusunu, 2008 – 2011 yılları arasında yapılan yüzey araştırması ve kazı çalışmaları esnasında “Doğu Nekropol Bazilikası”nın yaklaşık 15 m kuzeyinde ulaşılan şapel oluşturmaktadır. Şapel, Priene Kenti’nin doğu kapısından başlayarak, antik yol üzerinden doğuya doğru yaklaşık 60 m, antik yoldan ise yaklaşık 50 m kuzeyde bulunmaktadır. Şapel ile doğu kapısı arasındaki mesafe yaklaşık 78 m iken, batısında bulunan sur duvarına yaklaşık 30 m uzaklıktadır. Topografya engebeli olduğundan dolayı, burada ifade edilen mesafeler kuş uçuşu uzaklığı belirtmektedir. Şapel, nekropol alanında oldukça yüksek denilebilecek bir noktaya konumlandırılmıştır. Kuzeyde ve batıda ana kayaya yaslanan şapel, 7,20x22,80 m ebatlarına sahip olup, elde edilen buluntuların incelenmesi neticesinde İ.S. 4. yüzyılın sonu 5. yüzyılın birinci yarısına tarihlendirilmektedir. Yapı, Helenistik ve Roma Dönemi’ne ait mezarların üzerine inşa edilmiştir. Tahrip edilmemiş mezarlar, dönem insanının kendisinden önce yaşayan ve farklı bir dine mensup olanlara saygısını ve aynı zamanda yapının temellerini sağlam bir zemine oturtarak mimari bilgisini yansıtmaktadır. Duvar kalınlığı yer yer farklılık gösteren yapının iç ve dış cephelerinde ana kayadan yontulmuş daha düzgün kesme taşlar kullanılırken, duvarın ortası irili – ufaklı biçimsiz taşlar ile doldurulmuş ve bol harç kullanılarak birbirine bağlanmıştır. Şapelin iç cephelerinin tamamında fresklere rastlanılmıştır. Ayrıca iç cephede 3 – 4 kat fresko olduğu anlaşılmaktadır. Apsis zemininde opus tesselatum tekniği ile beyaz ve mavi tonlarının kullanıldığı mozaik yer almaktadır. Malzeme olarak ana kayadan kesilen taşlar kullanılmıştır. Şapelin kuzeyinde, iskeleti bütün halde iki adet mezara ulaşılmıştır. Kadın oldukları anlaşılan mezarlardan 1 adet metal küpe çıkarılmıştır. Bu mezar, Priene Doğu Nekropolü’nde iskeletine tüm bir şekilde ulaşılan ilk Bizans Dönemi mezarı olması açısından ayrıca önem arz etmektedir. vii Uzun süre kullanıldığı anlaşılan şapelin buluntuları arasında mezar stelleri, ağırlık, şakül, figürin başı, bronz ve metal küpe, unguentarium, sikke, pişirme kapları, amphoralar, tabaklar, bronz, metal ve cam objeler yer almaktadır. Sonuç olarak; Priene Doğu Nekropolü’nde yer alan şapel tek nefli ve dikdörtgen planda inşa edilmiştir. Yüksek bir terasa konumlandırılan şapelin kuzeyini ve batısını ana kaya oluştururken güneyi ve doğusu Menderes Ovası’na bakmaktadır. Konumu, mimari özellikleri, duvar resimleri, döşeme mozaikleri, mezar yapıları ve buluntularıyla birlikte değerlendirildiğinde Priene’nin Hristiyanlık dönemini anlamak adına öne çıkan önemli ibadethanelerinden bir tanesidir.

The subject of this study is the chapel located approximately 15 m north of the "Basilica of Eastern Necropolis", which was discovered during the survey and excavation works carried out between 2008 and 2011. The chapel is located 60 meters east of the eastern gate of the City of Priene and 50 meters north of the ancient road. While the distance between the chapel and the east gate is approximately 78 m, the distance between it and the city wall on the west is approximately 30 m. These distances are given as bird flight due to the rough nature of the topography. Leaning against the bedrock in the north and west and having a measure of 7.20x22.80 m, the chapel is positioned at a relatively high point in the necropolis area. It is dated to the end of the 4th century and the beginning of the 5th century.AD due to archaeological findings. The church building was built on tombs from Hellenistic and Roman Periods, from which some are still not destroyed. The foundations of the chapel are on solid ground, while the thickness of the walls above it varies from place to place. While more smooth cut stones carved from the bedrock were used on the interior and exterior facades of the building, the middle wall was filled with large and small amorphous stones and connected to each other using abundant mortar. Frescoes with at least 3-4 layers were found all over the interior of the chapel. On the floor of the apse, there is a mosaic with cutted stones in opus tessellatum technique in white and blue tones, while stones cut from the bedrock were used as material as well. To the north of the chapel, two female graves were discovered with their intact skeletons. In one of the graves, which is the first intact grave of the Byzantine Period from the Eastern Necropolis, one earring was also found. Among the finds of the chapel are grave steles, ix weights, a plumb, a figurine head, bronze and metal earrings, an unguentarium, coins, cooking pots, amphorae, plates, bronze, metal and glass objects. To sum up, located on a high terrace in the Eastern Necropolis of Priene, the chapel was built in a rectangular plan with a single nave. The bedrock forms the north and west of the chapel, while the south and east of it overlook the Menderes Plain. Considering its location, architectural features, wall paintings, floor mosaics, tomb structures and finds, this chapel was one of the important places of worship of Priene from the Christian period.