Ulusal bütçe sürecine vatandaş katılımını belirleyen faktörlerin ampirik analizi

Abstract

Bugüne kadar, kamu bütçe sürecine vatandaş katılımına ilişkin deneyimlerin çoğu yerel yönetimler düzeyinde gerçekleşmiştir. Diğer taraftan günümüzde ulusal bütçe sürecine vatandaş katılımının sağlanabilmesi için yasama organlarının, yürütme organlarının ve yüksek denetim kurumlarının çeşitli mekanizmalar geliştirdiği görülmektedir. Ulusal bütçe sürecine vatandaş katılımını etkileyen sosyo-ekonomik ve kurumsal-politik belirleyicilerin neler olabileceğine ilişkin ampirik çalışma sayısının sadece iki olduğu görülmektedir. Bu çalışma ile alandaki çalışma sayısının yetersizliğinin azaltılması noktasında katkı sağlanacağı düşünülmektedir. Bu konuda yapılan bir ampirik çalışmada ilk kez panel veri yöntemi kullanılması çalışmanın özgün taraflarından birini oluşturmaktadır. Bu çalışma ile ulusal bütçe sürecine vatandaş katılımını belirleyen faktörlerin neler olabileceğinin ampirik olarak analiz edilmesi amaçlanmıştır. Ulusal bütçe sürecine vatandaş katılımını etkileyen faktörler 2012 Açık Bütçe Anketi’nde yer alan 93 ülkenin 2011, 2014, 2016 ve 2018 yıllarına ilişkin verileri kullanılarak panel veri yöntemi ile incelenmiştir. Vatandaş katılımını etkileyen faktörler, sosyo-ekonomik ve kurumsal-politik faktörler olarak iki ana başlık altında ele alınmıştır. Hausman testi sonucunda ulusal bütçe sürecinde vatandaş katılımını etkileyen faktörlerin Sabit Etkiler Panel Veri Modeli kullanılarak analiz edilmesi uygun görülmüştür. Modelde sosyo-ekonomik faktörler açısından ampirik bulgular; eğitim düzeyi arttıkça ulusal bütçe sürecine vatandaş katılımının artacağını göstermektedir. Diğer taraftan elde edilen bulgular; toplam nüfus içeresinde yaşlı nüfusunun oranı arttıkça vatandaş katılımının azaldığını ortaya koymaktadır. Kurumsal-politik faktörler açısından ise bütçe saydamlık düzeyinin artmasının ulusal bütçe sürecine vatandaş katılımı üzerinde olumlu etkiye sahip olduğu görülmektedir. Benzer biçimde analiz sonuçları; e-katılım düzeyinin bütçe sürecine vatandaş katılımını pozitif yönde etkilediğini göstermektedir. Dernek kurma ve toplantı özgürlüğünün, bütçe sürecine vatandaş katılımını olumlu etkilediği sonucuna ulaşılmıştır. Bununla birlikte elde edilen bulgular; yolsuzluk düzeyi arttıkça ulusal bütçe sürecine vatandaş katılımının azalacağını ortaya koymaktadır.

Emerged most of the experience with citizen participation in the public budget process has been at the level of local governments. Additionally, it is seen that legislative bodies, executive bodies and supreme audit institutions have developed various mechanisms in order to ensure citizen participation in the national budget process. The number of empirical studies on the socio-economic and institutional-political determinants that affect citizen participation in the national budget process is only two. We think that this study will contribute to reducing the inadequacy of the number of studies in the field. The use of panel data method for the first time in an empirical study on this subject constitutes one of the original aspects of the study. This study aims to empirically analyze the factors that determine citizen participation in the national budget process. We examined the factors affecting citizen participation in the national budget process using the panel data method, using data from 93 countries included in the 2012 Open Budget Survey for the years 2011, 2014, 2016 and 2018. The factors affecting citizen participation are discussed under two main headings as socio-economic and institutional-political factors. According to Hausman Test results, the factors effecting citizen participation in national budget process Fixed Effect model has been implemented. Empirical findings of socio-economic factors in the model show that as the level of education increases, citizen participation in the national budget process will increase. On the other hand, the findings reveal that as the proportion of the elderly population in the total population increases, citizen participation decreases. In terms of institutional-political factors, the increase in the level of transparency in the analysis results positively affects citizen participation in the national budget process. Similarly, the results show that as the level of e-participation increases, citizen participation in the budget process increases on citizen participation in the budget process. The results of the analysis show that freedom of association and assembly positively affects citizen participation in the budget process. However, the results of the analysis show that; as the level of corruption increases, citizen participation in the national budget process will decrease.