Gaziantep Platosunun agroekolojik kuşakları

Abstract

Çalışma sahası olarak Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nin Fırat Bölümünde yer alan Gaziantep Platosu seçilmiştir. Geniş arazi varlığının yanında Fırat Nehri gibi bol su kaynağına sınır olması ve plato sahasındaki nüfusun büyük çoğunluğunun tarımla uğraşıyor olmasına karşın, özellikle kırsal fakirliğin yaşanması, halkın tarımsal verimden ve geçimden memnun olmaması plato arazilerinin potansiyeline uygun kullanılıp kullanılmadığı sorusunu zihinde uyandırmıştır. Bu sebeple Gaziantep Platosu topraklarının tarımsal uygunluk derecelerinin belirlenmesi doğrultusunda agroekolojik kuşaklarının oluşturulmasının hedeflendiği bu çalışmada Çok Kriterli Karar Verme Yöntemlerinden (ÇKKV) biri olan Analitik Hiyerarşi Süreci (AHS) ile Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) birlikte kullanılmıştır. Çalışmanın hedefi doğrultusunda birinci bölümde agroekoloji ve organik tarım konusunda bilgiler verilmiş, ikinci bölümünde ise sahanın genel coğrafi özellikleri ortaya konulmuştur. Araştırmanın üçüncü bölümünde ise platonun agroekolojik kuşaklarının belirlenebilmesi için literatürel bilgiler ve sahanın doğal koşulları dikkate alınarak ana kriterler ve bunlara ait alt kriter aralıkları ortaya konulmuştur. Her bir ana kriter ikili III karşılaştırmalarla mukayese edilmiş, puanları ve ağırlık değerleri elde edilmiştir. Ulaşılan ağırlık değerleri ve alt kriter puanları kullanılarak katmanlar arası çakıştırma yapılmış ve agroekolojik kuşaklara ait sonuç tablosu ve haritası oluşturulmuştur. Buna göre plato arazisinin %1’i tarımsal açıdan çok uygun, %30,3’ü uygun, %42,7’si orta derecede uygun, %24,8’i az uygun ve %1,2’si ise tarımsal faaliyete uygun değil’dir. Plato sahasında uygun tarım alanlarını sınırlandıran sebepler arasında doğal faktörler olduğu gibi kullanıcı kaynaklı hatalarında olduğu düşünülmektedir.

Gaziantep Plateau, located in the Euphrates Section of the Southeastern Anatolia Region, was chosen as the study area. In addition to the large land existence, the fact that it is bordered by abundant water resources such as the Euphrates River and the majority of the population in the plateau area is engaged in agriculture, especially the rural poverty, the people's dissatisfaction with agricultural yield and livelihood aroused the question of whether the plateau lands are used in accordance with their potential. For this reason, Analytical Hierarchy Process (AHS), which is one of the Multi-Criteria Decision Making Methods (MCDM), and Geographic Information Systems (GIS) were used together in this study, which aims to establish agroecological zones in line with the determination of agricultural suitability degrees of Gaziantep Plateau soils. In line with the aim of the study, information on agroecology and organic agriculture was given in the first part, and the general geographical characteristics of the field were presented in the second part. In the third part of the study, in order to determine the agroecological zones of the plateau, the main criteria and their sub-criteria ranges were revealed, taking into account the literature and the natural conditions of the field. Each main criterion was compared with pairwise comparisons, and their scores and V weight values were obtained. By using the obtained weight values and sub-criterion scores, the overlapping between the layers was made and the result table and map of the agroecological belts were created. Accordingly, 1% of the plateau land is very suitable for agriculture, 30.3% is suitable, 42.7% is moderately suitable, 24.8% is less suitable and 1.2% is suitable for agricultural activity. is not. It is thought that natural factors are among the reasons that limit suitable agricultural areas in the plateau area, as well as user-induced errors.