Yeşil vergilerin bazı OECD ülkeleri ile Türkiye'deki uygulamalarının panel veri analizi aracılığıyla değerlendirilmesi

Abstract

Ekolojik dengenin korunması adına çevresel kaygıları ön planda tutan bir vergi türü olması yeşil vergilere günümüzde hükümetler tarafından sıkça gündeme getirilen önemli bir vergi olma özelliği kazandırmıştır. Türkiye'de yeşil ekonomiye geçişte yeşil vergilendirme konusunun incelenmesi, ancak yeşil ekonomiye geçişte yeşil vergilendirme üzerine bazı ülke uygulamaları hakkında karşılaştırmalı bir panel veri analizi incelemesi ve değerlendirmesi ile mümkün olacaktır. Bu çalışmanın amacı dünyadaki ve Türkiye'deki yeşil vergilendirme uygulamalarını incelemek ve bu incelemeler sonucunda karşılaştırmalı bir değerlendirme yaparak Türkiye için çıkarımlar yapmaktır. Yeşil vergilerin sayılı ülkelerde detaylı şekilde uygulanması ve bu ülkelerdeki uygulamaların gözlemlenir olması bu çalışmanın çıkış noktasını oluşturmuştur. Elde edilen bulguların sonucuna göre, dünyadaki yeşil vergilendirme uygulamaları çevresel zararları önlemek yerine bazı ülkeler hariç sadece gelir etme amacı ile alınmıştır. Dünyadaki sera gazı ve karbondioksit salınımını azaltmak amacıyla karbon vergisini uygulayan ülkeler(özellikle Finlandiya, İsveç, Norveç, Danimarka gibi İskandinav ülkeler) yeşil vergilendirme konusunda başarılı ülkeler olarak belirtilebilir. Ancak yeşil vergilendirme konusunda tüm dünya ülkelerinin ortak bir paydada buluştuğu çevre politikalarının artırılması tüm dünya vatandaşları için gelecek nesiller açısından faydalı olacaktır. Türkiye'de çevre temizlik vergisi dışında yeşil vergiler üzerine direkt bir uygulama söz konusu değildir. Türkiye'de motorlu taşıtlar vergisi ve akaryakıt üzerinden alınan özel tüketim vergisi ve katma değer vergisi yeşil vergilendirme amacı dışında gelir amaçlı alınmaktadır. Türkiye'de çevreyi koruma amacıyla motorlu taşıtlar vergisi yeniden düzenlenmelidir. Yaşı büyük olan araçlar çevreyi daha çok kirleteceğinden dolayı bu tür araçlar üzerinden daha çok vergi alınmalıdır. Kirleten öder ilkesi çerçevesinde, poşet kullanımına ücretlendirme getiren poşet vergisi uygulaması harç niteliğinde olduğundan yeşil vergilendirme kapsamında değerlendirilmemelidir.

The fact that it is a tax type that prioritizes environmental concerns in order to protect the ecological balance has made green taxes an important tax that is frequently brought to the agenda by governments today. The examination of green taxation in the transition to green economy in Turkey will only be possible with a comparative panel data analysis review and evaluation on green taxation in the transition to green economy in some countries. The aim of this study is to examine the green taxation practices in the world and in Turkey and to make inferences for Turkey by making a comparative evaluation as a result of these examinations. The detailed implementation of green taxes in few countries and the observability of the practices in these countries constituted the starting point of our study. According to the results of the findings, green taxation practices in the world have been taken only for the purpose of generating income, except for some countries, instead of preventing environmental damage. Countries that apply carbon tax in order to reduce greenhouse gas and carbon dioxide emissions in the world (especially Scandinavian countries such as Finland, Sweden, Norway, Denmark) can be stated as successful countries in green taxation. However, increasing environmental policies in which all countries of the world meet on a common ground in terms of green taxation will be beneficial for all world citizens for future generations. There is no direct application on green taxes othar than environmental tax in Turkey. In Turkey, motor vehicle tax, special consumption tax and value added tax on fuel are collected for income purposes other than green taxation. Motor vehicle tax should be rearranged in order to protect the environment in Turkey. Since older vehicles will pollute the environment more, more tax should be levied on such vehicles. In the framework of the polluter pays principle, the bag tax application, which imposes a fee on the use of bags, should not be considered within the scope of green taxation, as it is a fee.