Ortaöğretimde sanat eğitimi ile tarihi çevre bilincinin geliştirilmesi

Abstract

İnsanlığın ortak mal varlığını oluşturan çevremizdeki tarihi ve kültürel varlıklar her geçen gün yok olmaktadır. Bu yok oluşun önüne geçebilmek ancak tarihi çevre bilincine sahip bireylerle olanaklıdır. Bu araştırmada, ortaöğretimde sanat eğitimi ile tarihi çevre bilincinin geliştirilmesi için, sanat eğitimi öğretim programlarının, yöntem ve tekniklerinin ve öğretmen uygulamalarının nasıl olması gerektiği ortaya konulmaya çalışılmıştır. Araştırmada öncelikle eğitim ve sanat eğitimi kavramları açıklanmış ve ortaöğretimdeki sanat eğitiminin bugünkü durumu incelenmiştir. Daha sonra tarihi çevre, tarihi çevreyi koruma ve tarihi çevre bilinci kavramları açıklanmıştır. Tarihi çevre bilincinin geliştirilmesi konusunda eğitimin önemi vurgulanarak, ilk ve ortaöğretim ders öğretim programları tarihi çevre bilincinin geliştirilmesi yönünden incelenmiştir. Tarihi çevre bilincinin geliştirilmesinde sanat eğitiminin önemine değinilerek, ortaöğretim resim dersi öğretim programlarının tüm bölümleri incelenmiştir. İnceleme sonucunda öğretim programının tarihi çevre bilincinin geliştirilmesi bakımından yetersiz olduğu görülmüştür. Fakat bazı ünitelerde tarihi çevre ile ilgili konuların uygulanabileceği saptanmış ve bunların neler olduğu belirtilmiştir. Araştırmanın ömeklemini, 2003-2004 öğretim yılında Bursa İli Osmangazi İlçesi'ndeki ortaöğretim kurumlarında görev yapan 39 resim öğretmeni ve Osmangazi İlçesi Süleyman Çelebi Lisesi'nden 96 öğrenci oluşturmaktadır. 'Ortaöğretimde Sanat Eğitimi İle Tarihi Çevre Bilincinin Geliştirilmesi' konusunda, resim öğretmenlerine bir anket uygulanarak bu konudaki görüşleri ve okullardaki uygulamaları saptanmıştır. Elde edilen bulgular doğrultusunda her bir ifade/soru için yüzdelik hesaplamaları ve sonuçlarından yola çıkılarak çeşitli yorumlar yapılmıştır. Ortaöğretimde tarihi çevre bilincinin geliştirilmesi amaçlı konulara yönelik örnek ünite planları hazırlanarak üç ayrı uygulama çalışması yapılmıştır. Uygulamalar, birleştirilmiş sanat eğitimi yöntemleri (sanat eleştirisi, sanat tarihi, estetik, uygulama çalışmaları), gezi gözlem ve inceleme yöntemi, müze eğitimi yöntemi, görsel etkinlik yöntemleri gibi çağdaş sanat eğitimi yöntemleri kullanılarak gerçekleştirilmiştir. Bu yöntemlerle gerçekleştirilen uygulamalardan alınan sonuçlarla, yapılan test (ön test-son test) ve gözlemlerle öğrencilerde tarihi çevre bilincinin gelişim düzeyi saptanmıştır. Sonuç olarak; bu araştırmayla ortaöğretimde sanat eğitiminde kullanılan farklı öğretim yöntemleri ile öğrencilerde tarihi çevre bilincinin geliştirilebileceği saptanmıştır. Ancak bu bilincin yayılması için öğretim programların bu yönde düzenlenmesi, tarihi çevre bilincinin geliştirilmesi gereğine inanan uygulayıcıların olması ve çağdaş sanat eğitimi yöntemlerinin kullanılması gerekmektedir.

Historic and cultural monuments around us, a part of humanity's common assets, are fading away day by day. Preventing this destruction is only possible by bringing up individuals aware of historic values. This research aims to improve what kind of methods, techniques and teacher's applications are necessary in art education programs to awake the historical environment awareness through art education in secondary education. Firstly the concepts of education and art education were defined in the paper after which today's role of art education in secondary education has been discussed. Terms such as historical environment, protection of historical environment and historical environment awareness have been defined afterwards. Stressing the importance of schooling in this matter, the role of curriculum of primary and secondary education has been discussed in terms of forming the historical environment awareness. Outlining the importance of art education in forming the historical environment awareness, all parts of the secondary education art lesson curriculum as well as other courses have been analyzed. As a result of this analysis it has been concluded that the schooling program does not do enough to create historical environment awareness. It has been however determined that historical environment related subjects of some units can be put into application and the subjects themselves have been pointed out. Sampling part of the research consisted of 39 arts teachers employed in secondary education institutions of Osmangazi district, Bursa in the academic year 2003-2004 and 96 students of Süleyman Çelebi High School in Osmangazi district. A questionnaire titled "Improving Historical Environment Awareness Through Art Education in Secondary Education" was applied to the arts teachers, which helped determine the teachers' attitudes on the matter and current applications in schools. Various conclusions were drawn based on certain percentage ratings of each question / expression in line with the obtained results. Three separate applications were introduced, which included the preparation of sample unit plans of subjects targeting improve of historical environment awareness in secondary education. The applications were merged and materialized using modern arts teaching methods such as arts education (arts criticism, history of arts, esthetics and application workshops), excursions and analysis, museum visits and visual activities). Using the results of the applications run based on the above-stated methods we tried to determine through testing (initial and final tests) and observation whether or not the students formed the historical environment awareness. It has been finally determined through this study that the historical environment awareness can be improved among students using art education. However, what is needed to broaden this awareness are correction of education programs in this direction, employment of inspired personnel believing in the necessity of improving the historical environment awareness and application of modern art education methods.