Geleneksel Bitlis evlerinin sürdürülebilirliği için yapısal analizler ve öneriler

Abstract

Dünyanın en eski yerleşim birimi olan geleneksel yerleşim alanları, insanların tarihi ve kültürü hakkında çoğu zaman belirleyici rol olmuştur. Bu tür yerleşim alanlarının insan ölçekli olması ve doğaya saygın tavır sergilemesi gün geçtikçe kendi cazibesini artırmaktadır. Şehirlerin gittikçe kalabalıklaşması, insanı değersizleştirmesi ve mimari üsluplarının kaybolması insanları tarihine doğru mimari yaşam tarzında sorguya sevk etmiştir. Geleneksel yerleşim alanlarının sürdürülebilirlik bağlamında incelendiğinde günümüze kadar ulaşmaları tarih hakkında birçok bilgi vermektedir. Özellikle yerel malzeme kullanımı kendisini samimi ve mütevazi kılmıştır. Ancak ne var ki en büyük sorunlardan biri de günümüzde bu tür yerleşim alanlarının çok fazla tahrip edilmesidir. Bu tür yerleşim alanlarının doğru dönüşümü ve kullanımı çok önemlidir. Bu tez kapsamında incelenen Bursa Cumalıkızık köyü ve İtalya Matera kenti gibi yerleşim alanlarının Bitlis ile topoğrafik ve işlevsel olarak benzerlik göstermesi örnek bir dönüşüm projesi olarak bu incelenmiştir. Geleneksel yerleşim alanlarının önemi ve örnek dönüşüm projeleri incelendikten sonra tezin asıl amacı olan Bitlis kenti incelenmiştir. Bitlis kentinde bulunan geleneksel sivil mimari olan evler mimari kimlik açısından incelenmiştir. Mimari kimlik incelenirken mevcut tescilli yapıların zarar gördüğü tespit edilmiştir. Geleneksel Bitlis evlerinin mimari kimlik bağlamında yapısal analizi yapıldıktan sonra bu yapıların tahribatına neden olan mevcut yapısal sorunları sahadaki incelemelerle tespit edilip çözüm önerileri geliştirilmiştir. Geleneksel Bitlis evleri ile ilgili mimari kimlik ve yapısal sorunlar tespit edildikten sonra bu yapıların dönüşümü için en önemli nokta olan mimari çözüm önerileri maddeler halinde sunulmuştur. Böylece Bitlis kent merkezinde bulunan sivil mimari yapılar için yapı ölçeğinde yapılacak yenileme ve restorasyon çalışmaları için basit düzeyde yapısal bir rehber oluşturulmuştur.

Traditional settlements, the oldest settlement in the world, have often played a decisive role in the history and culture of people. The fact that such residential areas are human-sized and have a respectable attitude to nature increases their attractiveness day by day. The increasing crowding of cities, the depreciation of people and the loss of their architectural styles have led people to question the architectural lifestyle towards its history. The fact that traditional residential areas have survived to the present day when examined in the context of sustainability provides a lot of information about history. In particular, the use of local materials has made him sincere and humble. However, one of the biggest problems today is the destruction of too many such residential areas. The correct transformation and use of such residential areas is very important. The fact that residential areas such as the village of Cumalikizik in Bursa and the city of Matera in Italy, which are examined within the scope of this thesis, are topographically and functionally similar to Bitlis, this has been examined as an exemplary transformation project. After examining the importance of traditional settlement areas and exemplary transformation projects, the city of Bitlis, which is the main purpose of the thesis, has been examined. Traditional civil architecture houses in the city of Bitlis were examined in terms of architectural identity. While examining the architectural identity, it was determined that the existing registered structures were damaged. After the structural analysis of the traditional Bitlis houses in the context of architectural identity, the existing structural problems that caused the destruction of these buildings were determined by field investigations and solutions were developed. After the architectural identity and structural problems related to traditional Bitlis houses were identified, architectural solution proposals, which are the most important point for the transformation of these structures, were presented in articles. Thus, a simple structural guide has been created for renovation and restoration works to be carried out on a building scale for civil architectural structures located in the city center of Bitlis.