Geçmişten günümüze Dünya’da ve Türkiye’de pnömatik sistemlerin incelenmesi ve değerlendirilmesi

Abstract

İnsanoğlunun varoluşundan günümüze kadar çağlar boyunca sürekli barınacak bir mekan aramıştır. Doğada kendiliğinden olan yerleri kullanarak başlayan bu çaba ilerleyen süreçlerde yeni yapılar üretme hedefiyle mimari arayışların oluşmasına zemin hazırlamıştır. Eski çağlarından Endüstri Devrimi’ne kadar geçen süre boyunca doğada kendiliğinden olan barınaklar veya geleneksel malzemelerle inşa edilen ilkel taşıyıcı sistemler kullanılmıştır. Endüstri Devrimi sayesinde insanların ihtiyaçlarına cevap verecek yeni malzemeler, teknik bilgi donanımı, bilim ve teknoloji uygulanabilir hale gelmiştir. Paralel olarak artan nüfusu geniş hacimlerde daha az malzeme kullanarak ekonomik şekilde barındırabilme hedefleri çağdaş taşıyıcı sistemleri doğurmuştur. Mimari açıdan birçok avantaja sahip olan çağdaş taşıyıcı sistemler, Dünya’da ve Türkiye’de çeşitli strüktürler geliştirilerek uygulanmaya başlamıştır. Çağdaş taşıyıcı sistemler; yüzey aktif sistemler, uzay kafes sistemler, kablolu sistemler ve asma-germe (membran) sistemler olmak üzere dört başlık altında incelenmiştir. Asma-germe sistemlerin alt başlığı olan kapalı hacimli membranlar yani pnömatik (şişme) sistemler çalışmanın ana konusunu oluşturmaktadır. Pnömatik sistemlerin mimaride taşıyıcı, yardımcı yapı elemanı veya kalıp elemanı olarak kullanımının çok sayıda uygulanmış örneği olmasına rağmen Türkiye’de az sayıda örnek ve yazınsal çalışma mevcuttur. Bu durumun tespiti ve incelenmesi amacıyla pnömatik sistemler çalışma konusu olarak seçilmiştir. Tezin giriş bölümünde araştırmanın amacı, yöntemi ve kapsamı hakkında bilgi verilmektedir. Kuramsal temeller ve kaynak araştırması kısmında çağdaş taşıyıcı sistemler ve pnömatik strüktürler hakkında tarihsel süreç içerisinde gelişimleri, yapısal özellikleri ve sınıflandırmaları hakkında bilgi verilmiştir. Materyal ve yöntem bölümünde belirlenen pnömatik (şişme) sistemleri inceleme ölçütleri ve seçilen pnömatik sistemli yapı örnekleri açıklanmıştır. Bulgular bölümünde seçilen pnömatik yapı örnekleri belirlenen parametrelere göre değerlendirilmiştir. Mimaride pnömatik sistemlerin kullanımının sağladığı avantaj ve dezavantajlar irdelenmiştir.

Throughout the ages peoples always sought place to shelter. This effort, which started by using places that are spontaneous in nature, paved the way for formation architectural searches with aim of producing new structures. From ancient times to Industrial Revolution, spontaneous shelters or primitive structures built with traditional materials were used. Thanks to this; new materials, technical knowledge, science and technology that will meet needs of people have become applicable. The goals of accommodating the increasing population in large volumes economical way by using less material have resulted in modern structures. Contemporary structures, which have many architectural advantages, have started to be applied by developing various structures in the world and Turkey. Pneumatic-inflatable systems, which are the subtitles of suspension-tension (membrane) systems, constitute the main subject of the study. Although there are many applied examples the use of pneumatic systems as carrier, auxiliary structural or formwork element in architecture; there are few examples and literary studies in Turkey. Pneumatic systems were chosen as the subject of study for determine-examine this situation. Introduction part of the thesis, given about purpose, method and scope of the research. Theoretical foundations and resource research, information is given about contemporary and pneumatic structures; development, structural features and classifications in historical process. Material and method, determined pneumatic (inflatable) systems examination criteria and the selected pneumatic system structure examples are explained. Findings section, the selected pneumatic structure samples were evaluated according to determined parameters. The advantages and disadvantages the use of pneumatic systems in architecture are discussed.