Konut alanlarındaki kamusal mekanların sosyal sürdürülebilirlik bağlamında değerlendirilmesi için bir model önerisi: Karşıyaka, İzmir örneği

Abstract

Sosyal sürdürülebilirlik, bireysel yaşam kalitesinin ötesinde toplumun kolektif işlevselliğinin devamlılığını ele almaktadır. Kentsel sosyal sürdürülebilirlik, kentin insan etkileşimi ve iletişimi ile kültürel gelişimi için yaşanabilir koşulları uzun süreçteki sunabilme yeteneğidir. Sosyal sürdürülebilirliğin farklı disiplinler tarafından ele alınması toplum ile ilişkisinden ortaya çıkmaktadır. Mimarlık alanındaki potansiyeli de yine birey ve toplum ile olan yakın ilişkiden kaynaklanmaktadır. Bu bağlamda çalışma, kent biriminin mekansal araçlarından biri olan kamusal mekanların sosyal sürdürülebilirlik üzerindeki etkisini araştırmaktadır. Kapsamlı literatür çalışması sonucunda kamusal mekanın niteliklerinin sosyal sürdürülebilirlik ajandası içerisinde yer alan hedefler ve kavramlarla örtüştüğü görülmektedir. Bu çalışma, toplumsal ve sosyal hayatın temel aktörlerinden biri olan kamusal mekanların konut alanları kapsamında sosyal sürdürülebilirliğin sağlamasındaki temel bileşenlerini ve katkısını ortaya çıkarmaktadır. Araştırmanın kavramsal çerçevesinin belirlenmesi için, sosyal sürdürülebilirlik ajandası içerisinde yer alan hedefler doğrultusundaki göstergeler araştırılarak mimarlık disiplini kapsamındaki kavramlar tespit edilmiştir. Konut alanlarındaki kamusal mekanların sosyal sürdürülebilirlik üzerindeki etkisini araştırmada temel bileşenler erişilebilirlik, sosyal altyapı, aidiyet, komşuluk, güvenlik ve katılım olarak belirlenmiştir. Konut alanlarındaki kamusal mekanların ve sosyal sürdürülebilirlik arasındaki ilişkinin tespit edilmesi için alan çalışmasının kapsamı mahalle ölçeği ile sınırlandırılmıştır. Farklı bileşenlerin değerlendirilmesi amacıyla literatürde bulunan ölçekler incelenerek alt bileşenler için farklı araştırma enstrümanlarından faydalanılan karma bir araştırma modeli geliştirilmiştir. Araştırma yöntemi kapsamında, mekansal analiz ve anket çalışması aracılığıyla konunun farklı boyutları ortaya konmuştur. Araştırma modeli, çeşitli kriterler göz önünde bulundurularak seçilen İzmir, Karşıyaka ilçesinde sınanmıştır. Elde edilen bulgular sonucunda konut alanlarında yer alan kamusal mekanların sosyal sürdürülebilirlik ile olan ilişkisi ortaya konarak, sosyal sürdürülebilirliğin sağlanması, desteklenmesi ve geliştirilmesi için önerilerde bulunulmuştur.

Social sustainability is concerned with the continuity of the collective functionality of the society beyond the individual quality of life. Urban social sustainability is the ability of the city to offer livable conditions for human interaction and communication and cultural development in the long term. The link between social sustainability and society influences how various disciplines approach it. Its architectural potential is also based on its strong link with individuals and society. In this context, the study investigates the effect of public spaces, one of the spatial tools of the urban unit, on social sustainability. As a result of the comprehensive literature study, it is observed that the qualities of the public space overlap with the goals and concepts included in the social sustainability agenda. The study aims to reveal the basic components and contributions of public spaces, which are one of the main actors of community and social life, in providing social sustainability within the scope of housing areas. In order to determine the research framework, all indicators within the scope of the social sustainability agenda were investigated and concepts within the scope of the architecture discipline were determined. Accessibility, social infrastructure, belonging, neighborhood, security, and participation were identified as the primary components of study on the influence of public spaces in residential areas on social sustainability. The scope of the field study was confined to the scale of the neighborhood in order to identify the link between public spaces in residential areas and social sustainability. A mixed research model was built by employing multiple research instruments for the sub-components as a consequence of studying the scales in the literature for the evaluation of different aspects. Various facets of the issue were attempted to be exposed by spatial analyses and survey work within the framework of the research approach. The research method was tested in two neighborhoods of Karsiyaka, Izmir, which was chosen based on a number of factors. The link between public spaces in residential areas and social sustainability was reported as the consequences of the research findings, and proposals for assuring, promoting, and growing social sustainability were offered.