İlkokul öğrencilerinin annelerinde Covid-19 kaygısı ve ebeveyn tükenmişliği arasındaki ilişki ve bu ilişkide dijital duygu bulaşması ile sosyal medya kullanımının rolü

Abstract

2020 yılında dünyayı saran COVID-19 salgını, tüm dünyada sosyal ve ekonomik çalkantılar doğurmuş ve bunların çocuklu aileleri olumsuz etkilemiştir. Salgından korunmak için zaman zaman çocukların okulları, ebeveynlerin işleri bir süre uzaktan sürdürülmüş; alınan önlemlerin hafiflediği dönemlerde bile belirsizliklerin verdiği kaygı ve sıkıntılar devam etmiş, işsizlik, aylık gelirde azalma gibi pek çok sorun yaşanmıştır. Bu olumsuz koşulların ebeveyn tükenmişliğinde artışa yol açabileceği ihtimali düşünülerek bu çalışmada COVID-19 salgınına ilişkin kaygılar ile ebeveyn tükenmişliği arasındaki ilişki incelenmiştir. COVID-19 salgını sırasında özellikle insanlar arasında fiziksel teması azaltmaya yönelik sıkı tedbirler alındığı dönemlerde insanlar haberleşmek ve bazı psiko-sosyal ihtiyaçlarını karşılamak için sosyal medyaya eskisinden daha çok yönelmiştir. Mevcut çalışmada sosyal medya kullanımı ile ebeveyn tükenmişliği arasındaki ilişkinin, kullanım özelliklerine bağlı olarak nasıl değiştiği ve sosyal medyanın işlevsel ve işlevsiz kullanımının etkisini artırmada dijital duygu bulaşmasının rolü incelenmiştir. Çalışmada en az bir ilkokul öğrencisi çocuğu olan 445 anneden anket verisi toplanmıştır. Sosyal medyayı sosyal destek almak, kendisini olumlamak ve aşağı yönde karşılaştırmalar yapmak, duygu düzenlemek ve eğlenmek için kullanmak ebeveyn tükenmişliğini azaltan işlevsel kullanım biçimleri olarak; yukarı yönde karşılaştırmalar için ve sahte bilgileri tüketmek için kullanmak ise işlevsiz kullanım biçimleri olduğu kabul edilmiş ve işlevsel kullanımın ebeveynlik tükenmişliğini azaltıp işlevsiz kullanımın artıracağı hipotezi sınanmıştır. Ayrıca katılımcıların sosyal medyayı işlevsel ve işlevsiz kullanım biçimlerinin ebeveyn tükenmişliğine etkisinin, dijital ortamda üzüntü, korku-öfke ve mutluluk duygularının bulaşmasına ne düzeyde yatkın olduklarına bağlı olarak değişim gösterip göstermediği incelenmiştir. Sonuç olarak COVID-19 salgını sırasındaki finansal kaygıların ebeveyn tükenmişliğini arttırdığını; sosyal medyanın işlevsel biçimde kullanımının ise bu ilişkiyi hafiflettiği görülmüştür. Dijital korku-öfke bulaşmasına yatkın olanlarda, sosyal medyanın işlevsel biçimde kullanımının söz konusu ilişkiyi hafifletici etkisinin görülmediği gözlenmiştir.

The COVID-19 pandemics surrounding the globe in 2020 led to social and economic turmoil, and this turmail had detrimental effects on families with children. Sometimes, children have been obliged to have distant education, and parents have been obliged to work from home as a disease prevention measure. Even when the prevention measures have been lightened, the feeling of anxiety and stress stemming from uncertainties have continued, and many problems, such as unemployment and decreases in income, have been faced. Assuming that these negative conditions might lead to an increase in parental burnout, in the current study, the relationship between the COVID-19 anxiety and parental burnout was examined. During the COVID-19 epidemic, especially during the periods when strict measures were taken to reduce physical contact between people, people turned to social media more than before to communicate and to meet some of their psycho-social needs. In the current study, how the relationship between social media use and parental burnout changed depending on the usage characteristics, and the role of digital emotion contagion in increasing the effect of functional and dysfunctional use of social media has been examined. Survey data was collected from 445 mothers having at least one school-aged child. Using social media for receiving social support, for self-affirmation, for downward comparisons, for emotion regulation parental burnout and for having fun, were considered as functional media use and expected to reduce reduce parental burnout; whereas using it for upward comparisons and for consuming fake news were accepted as dysfunctional and expected to increase parental burnout. Additionally, the role of participants' levels of susceptibility to dijital contagion of the emotions of sadness, fear/anger and happiness on the relationship between functional and dysfunctional use of social media and parental burnout were examined.