Cinsiyet farkına dayalı ücret farklılaşması ve yoksulluğun kadınlaşması: Türkiye örneği

Abstract

Türkiye’de yaşanan ücret farklılaşması çoğunlukla beşeri sermaye farklılıklarına ve ayrımcılığa bağlı olarak ortaya çıkmaktadır. Ayrımcılığın özellikle cinsiyetler arasında yaşanması ve kadınların ayrımcılık nedeniyle erkeklere göre daha düşük eğitim düzeyine ve deneyime sahip olmasının yanında erkeklerle aynı beşeri sermayeye sahip olsa bile duygusal ayrımcılık nedeniyle işgücü piyasasının dışında kalması ya da hak ettiğinden daha düşük pozisyon ve mesleklerde istihdam edilmesi ücret farklılaşmasını derinleştirmektedir. Bu durum, Türkiye’de yaşanan yoksulluk oranlarında en büyük payın kadınlara ait olmasına neden olmaktadır. Yoksulluğun temel belirleyicileri içinde yer alan gelir düzeyinin cinsiyetler arasındaki dağılımına bakıldığında erkeklere kıyasla kadınlarda daha düşük düzeylerde belirlendiğini, kadın yoksulluğunu arttırdığını ve sonuçta Türkiye’de yoksulluğun kadınlaşması durumunun ortaya çıkmasına etki ettiği görülmektedir. Kadın yoksulluğunun ve bu durumu ortaya çıkaran değişkenlerden biri olan cinsiyete bağlı ücret farklılaşmasının Türkiye’deki görünümünü analiz ettiğimiz çalışma üç bölümden oluşmaktadır. İlk bölümde yoksulluk, kadın yoksulluğu, ücretin oluşumu ve ücret farklılaşmasını etkileyen durumlar kavramsal ve teorik çerçevede analiz edilmiş, konuya dair geniş literatür taramasına yer verilmiştir. İkinci bölümde cinsiyet farkına bağlı yaşanan ücret farklılaşması ve kadın yoksulluğunun Türkiye’deki durumu tarihsel olarak incelenmiş ve sürecin analizi için şekiller ve tablolar aracılığıyla istatistiki verilerden faydalanılmıştır. Üçüncü bölümde ise TÜİK (Türkiye İstatistik Kurumu) tarafından yayımlanan 2003 ve 2019 yıllarına ait Hane halkı Bütçe Anketi verileri kullanılarak cinsiyetler arası ücret farklılaşmasının durumu iki yıl için de ekonometrik olarak tahmin edilmiştir. Elde edilen tahmin sonuçlarına göre Türkiye’de kadınların aleyhine gelişen ücret farklılaşması 2003 yılından 2019 yılına kadar geçen sürede etkili olmaya devam etmiştir. Bu durum Türkiye’de kadın yoksulluğunun hala bir önemli bir sorun olduğunun göstergesidir.

Wage differentiation in Turkey is mostly due to human capital differences and discrimination. The fact that discrimination is experienced especially between the sexes, women have lower education and experience than men due to discrimination, women remain out of the labour market despite having the same human capital as men, lower positions than they deserve and employment in professions deepens the pay differentiation. This causes women to have the largest share of the poverty rates experienced in Turkey. When looking at the distribution of the level of income within the fundamental determinants of poverty among the sexes, it appears that it is determined at lower levels in women compared to men, increases women poverty and ultimately impacts on the emergence of the state feminization of poverty in Turkey. The study consists of three parts. In the first section, the conditions affecting female poverty and wage differentiation were analyzed in conceptual and theoretical framework. The second section examined the state of wage differentiation and women's poverty in Turkey and used statistical data through figures and tables for analysis. In the third section, the status of gender pay differentiation was estimated econometrically for both years using data from the Household Budget Survey for 2003 and 2019 published by the Turkish Statistical Institution. According to the expected results, the evolving pay differentiation against women in Turkey continued to be effective from 2003 to 2019. This indicates that women’s poverty in Turkey is still a major problem.