Savunma harcamaların sosyal refah harcamaları üzerindeki etkisi: Soğuk savaş sonrası dönemde NATO üyesi devletleriyle karşılaştırmalı Türkiye analizi

Abstract

Soğuk Savaş dönemi sona ermesine rağmen savunma hizmetleri hala önemini korumakta ve bu alanda yapılan harcamalar sürekli artmaktadır. Bu durum, ülkelerin kısıtlı bütçeleri üzerinde ciddi bir yük oluşturmaktadır. Bu da kıt kaynakların ne kadarının savunmaya tahsis edilmesi gerektiği sorusunu beraberinde getirmektedir. Zira savunma harcamalarının neden olduğu “fırsat maliyeti” karşısında optimal bir savunma harcaması düzeyinin belirlenmesini gerekli kılmaktadır. Diğer bir ifade ile savunma hizmetlerine daha fazla kaynak tahsis etmek ancak sosyal refah hizmetlerinden (eğitim, sağlık ve sosyal güvenlik) vazgeçmeyi gerektirmektedir. Bu çalışmada, savunma harcamaları ile sosyal refah harcamaları (eğitim, sağlık ve sosyal güvenlik) arasındaki trade-off ilişkisi ve bu ilişkinin yönünün tespit edilmesi amaçlanmıştır. Bu doğrultuda 2000-2019 dönemi baz alınarak NATO üyesi 27 ülke analize dâhil edilmiştir. Analiz dinamik panel veri modellerinden olan Sistem Genelleştirilmiş Momentler Metodu (Sistem-GMM) kullanılarak gerçekleştirilmiştir. Bu metod kapsamında ise üç farklı model kurulmuştur. NATO üyesi 27 ülkenin savunma harcamaları ile kamu eğitim harcamaları arasındaki ilişkiyi inceleyen Model-1’de her iki değişken arasında anlamlı ve pozitif bir ilişki tespit edilmiştir. Savunma harcamaları ile kamu sağlık harcamaları arasındaki ilişkiyi test eden Model-2’de ise söz konusu değişkenler arasında anlamlı ve pozitif bir ilişkinin olduğu saptanmıştır. Ancak savunma harcamaları ile toplam sosyal refah harcamaları arasındaki ilişkinin analiz edildiği Model-3’te de her iki değişken arasında anlamlı ve negatif bir ilişki tespit edilmiştir.

Despite the end of the Cold War, defense services still maintain their importance and the expenditures in this field are constantly increasing. This situation creates a serious burden on the limited budgets of countries. This raises the question of how much of the scarce resources should be allocated to defence. Because it makes it necessary to determine an optimal level of defense expenditure in the face of the "opportunity cost" caused by defense expenditures. In other words, allocating more resources to defense services requires giving up social welfare services (education, health and social security). In this study, it is aimed to determine the trade-off relationship between defense expenditures and social welfare expenditures (education, health and social security) and the direction of this relationship. In this direction, 27 NATO member countries were included in the analysis based on the 2000-2019 period. The analysis was performed using System Generalized Moments Method (System-GMM), which is one of the dynamic panel data models. Within the scope of this method, three different models were established. In Model-1 which examines the relationship between defense expenditures and public education expenditures of 27 NATO member countries, a significant and positive relationship was found between both variables. In Model-2 which tests the relationship between defense expenditures and public health expenditures, it has been determined that there is a significant and positive relationship between these variables. However, in Model-3 where the relationship between defense expenditures and total social welfare expenditures was analyzed, a significant and negative relationship was found between both variables.