Yarı parametrik panel multinominal tercih modelleri ve bir uygulama

Abstract

Ekonomide pazarlama ve tüketici davranışları önemli bir yere sahiptir. Tüketicinin satın alma davranışı kültürel, sosyal, kişisel, psikolojik vb. faktörlerden etkilenmektedir. Tüketiciler her gün birçok satın alma kararı alır. Satın alma kararı pazarlamacıların çabalarının odak noktası haline gelmiştir. Pek çok şirket tüketicilerin satın alma kararlarını; nerede, ne zaman, ne kadar ve ne satın aldıklarını ciddi bir şekilde araştırmakta ve bu araştırmalara önemli bütçeler ayırmaktadır. Bu çalışmada tüketicilerin davranışlarını etkileyen faktörleri belirlemek için Sabit Etkili Logit Modeli, Sabit Etkili Multinominal Logit Modeli ve Rassal Etkili Multinominal Logit Modeli parametrik En Çok Olabilirlik Yöntemi ile tahmin edilmiştir. Parametrik modellerde varsayımların sağlanmadığı sonucuna ulaşılmıştır. Sabit Etkili Multinominal Logit Modeli esnek yoğunluk fonksiyonu hesaplayan ve yarı parametrik bir yöntem olan Döngüsel Monotonluk Yöntemi ile tahmin edilmiştir. Analizlerde tasarruf finansman sektöründe faaliyet gösteren bir şirketin 2021 yılına ait verileri kullanılmıştır. Panel verilerin birim boyutunu İstanbul’da yer alan 22 şube, zaman boyutunu 2021 yılına ait 52 hafta oluşturmaktadır. Tüketicilerin finansman ürünü ve finansman türü tercihlerini finansman ücreti, iskonto ve referansın nasıl etkilediği araştırılmıştır. Tüketicilerin finansman ürünü tercihini finansman ücretinin önemli derecede etkilediği belirlenmiştir. Finansman ücretinde yapılan iskontonun ve referansın müşterilerin ürün tercihleri üzerinde büyük bir etkisinin olmadığı belirlenmiştir. Sonuçlar ürünlere yönelik kampanyaların düzenlenmesinde ve şirketin likidite oranının izlenmesinde önemli bilgiler sağlamaktadır. Ayrıca parametrik ve yarı parametrik tahminler karşılaştırılmış ve yarı parametrik tahmin yöntemi esnek bir tahmin sağladığı için daha uygun bir tahmin yöntemi olduğu sonucuna ulaşılmıştır.

Marketing and consumer behavior have an important place in the economy. Consumer's purchasing behavior can be cultural, social, personal, psychological, etc. affected by factors. Consumers make many purchasing decisions every day. The purchasing decision has become the focus of marketers' efforts. Many companies seriously research where, when, how much and what consumers buy, and allocate significant budgets to these researches. In this study, Fixed Effect Logit Model, Fixed Effect Multinomial Logit Model and Random Effect Multinomial Logit Model were estimated by parametric Maximum Likelihood Method to determine the factors affecting consumer behavior. It was concluded that the assumptions were not met in the parametric models. The Fixed Effect Multinomial Logit Model was estimated by the Cyclic Monotonicity Method, which is a semi-parametric method that calculates the elastic density function. In the analysis, the data of a company operating in the Savings Finance sector for the year 2021 were used. The unit size of the panel data is 22 branches in Istanbul, and the time dimension is 52 weeks for 2021. It has been researched how the financing fee discount and the reference affect the financing product and financing type preferences of the consumers. It was determined that the financing fee significantly effected the consumers' choice of financing products. It has been determined that the discount and reference made in the financing fee do not have a great effect on the product preferences of the customers. The results provide important information in organizing campaigns for products and monitoring the company's liquidity ratio. In addition, parametric and semi-parametric estimations were compared and it was concluded that semi-parametric estimation method is a more suitable estimation method because it provides a elastic estimation.