Kemoterapi alan hematoloji hastalarında mandala boyamanın yorgunluk ve uyku kalitesi üzerine etkisi

Abstract

Araştırma, kemoterapi alan hematoloji hastalarında mandala boyamanın yorgunluk ve uyku kalitesine etkisini belirlemek amacıyla yapıldı. Bu araştırma, randomize kontrollü deneysel çalışma olarak Nisan-Kasım 2022 tarihleri arasında Bursa Şehir Hastanesi Hematoloji servisinde kemoterapi tedavisi gören ve dahil edilme kriterlerine uyan hematoloji hastaları ile yapıldı. Araştırma deney grubunda 11, kontrol grubunda 13 hasta ile gerçekleştirildi. Deney grubuna kemoterapi süresince mandala boyama yaptırıldı. Kontrol grubuna rutin hemşirelik uygulamaları dışında herhangi bir işlem yapılmadı. Çalışma verilerinin toplanmasında, Hasta Bilgi Formu, Pittsburg Uyku Kalite İndeksi (PUKİ) ve Kısa Yorgunluk Ölçeği kullanıldı. Çalışmanın analizleri SPSS 23.0 programında yapıldı ve istatistiksel karşılaştırmalarda tip I hata oranı 0,05 olarak kabul edildi. Verilerin analizinde; Mann Whitney U, Wilcoxon işaretli sıra testi, ki-kare ve Fisher-Freeman-Halton testleri kullanıldı. Deney ve kontrol grubunda yer alan bireylerin yaş dışında, cinsiyet, medeni durum, yaşam şekli, eğitim düzeyi, güvence durumu ve yaşadıkları yer değişkenlerine göre gruplar arasında istatistiksel olarak önemli fark olmadığı bulundu (p>0,05). Mandala boyama öncesi PUKİ ve Kısa Yorgunluk Ölçeği puanları açısından iki grup arasında anlamlı bir fark bulunmadı (p>0,05). Deney grubunda girişimler sonrası PUKİ ve Kısa Yorgunluk Ölçeği puanlarında kontrol grubuna göre daha fazla düşüş gözlendi ve bu fark istatistiksel olarak anlamlıydı (p<0,05). Hematoloji hastalarının uyku kalitesi puanı ile yorgunluk skoru arasında pozitif yönde korelasyon olduğu belirlendi (p<0,05). Sonuç olarak, kemoterapi işlemi sırasında mandala boyamanın yorgunluğu azalttığı ve uyku kalitesini arttırdığı saptandı. Bu doğrultuda, kemoterapinin yan etkilerini azaltmak amacıyla nonfarmakolojik bir girişim olan mandala boyamanın hemşireler tarafından kullanılması önerilebilir.

The study was carried out to determine the effect of mandala painting on fatigue and sleep quality in hematology patients receiving chemotherapy. This study was conducted as a randomized controlled experimental study with hematology patients who were treated with chemotherapy in Bursa City Hospital Hematology Service between April and November 2022 and met the inclusion criteria. The research was carried out with 11 patients in the experimental group and 13 patients in the control group. Mandala painting was performed in the experimental group during chemotherapy. No procedure was performed on the control group other than routine nursing practices. Patient Information Form, Pittsburg Sleep Quality Index (PUKI), and Brief Fatigue Scale were used to collect study data. The analyzes of the study were performed in the SPSS 23.0 program and the type I error rate was accepted as 0.05 in statistical comparisons. In the analysis of data; Mann Whitney U, Wilcoxon signed-rank test, chi-square and Fisher-Freeman-Halton tests were used. It was found that there was no statistically significant difference between the groups according to the variables of gender, marital status, lifestyle, education level, security status and place of residence, except for age of the individuals in the experimental and control groups (p>0.05). There was no significant difference between the two groups in terms of PUKI and Short Fatigue Scale scores before painting the mandala (p>0.05). There was a higher decrease in the PSQI and Short Fatigue Scale scores after the interventions in the experimental group compared to the control group, and this difference was statistically significant (p<0.05). It was determined that there was a positive correlation between sleep quality score and fatigue score of hematology patients (p<0.05). In conclusion, it was determined that coloring mandala during chemotherapy reduces fatigue and improves sleep quality. In this direction, it can be recommended that nurses use mandala painting, which is a non-pharmacological intervention, in order to reduce the side effects of chemotherapy.