Laodikeia Antik Kenti (Denizli) Kuzey Kutsal Agora zemin mozaiklerindeki tesseralar üzerinde mineralojik ve petrografik incelemeler: Hammaddelerin kaynağına yönelik ilk görüşler

Abstract

Laodikeia’daki Kuzey Kutsal Agora Batı Portik (KKABP) yer mozaikleri 20x14 metrekarelik alanda kısmen tahrip olmuş durumdadır. Mozaik yer döşemesi statümen (şist, mermer, kuvarsit, metagabro, tuğla-kiremit ve lisvenit çakılları), rudus (3-4 santimetrelik kaba harç), nükleus (2-3 santimetrelik ince harç), yatak harcı (1-2 mm kalınlığında) ve tessera katmanlarından oluşmaktadır. Katmanlar arasındaki geçişler keskin değildir. Başlıca 14 farklı desenin Opus Regulatum, Opus Tesselatum ve Opus Vermiculatum tekniklerinin birlikte kullanılmasıyla meydana getirilen KKABP yer mozaiklerinde 1x1x1, 1x1x2 ve 2x2x2 cm arasında değişen boyutlarda, farklı renk tonlarında kristalize kireçtaşı, mermer, dolomitik mermer, traverten, oolitik kumtaşı bileşimli kayaç ile tuğla-kiremit parçalarından oluşan tesseralar kullanılmıştır. Petrografik incelemelerde dolomitik mermer ve beyaz renkli mermer olarak adlandırılan tessera örnekleri köken kayalarının sırasıyla dolomit-kireçtaşı ve kireçtaşı olduğu belirlenmiş, sonuçlar XRD çalışmaları ile de desteklenmiştir. Farklı renkli tessera örneklerinin Üst Kıta Kabuğu (ÜKK) değerlerine göre normalleştirilmiş çoklu element dağılım diyagramında, benzer dağılım desenleri gösterdikleri, bununla birlikte Cs, Ta ve La dışındaki bütün elementlerde ÜKK değerlerine oranla fakirleşme gösterdikleri belirlenmiştir. Sonuç olarak KKABP mozaik yer döşemesinde kullanılan tessera örneklerinin minero-petrografik özelliklerinin bölgenin jeolojik yapısı ile uyumlu olduğu ve olası kaynak alanlarının antik kent ve yakın çevresindeki jeolojik birimler olabileceği değerlendirilmiştir.

The ground mosaics of the West Portico of the North Sacred Agora (WPNSA) in Laodicea cover an area of 20x14 meters and are partially deteriorated. There are five different layers at ground mosaic which consist of statumen (schist, marble, quartzite, metagabbro, brick-tile and lisvenite pebbles), rudus (rough mortar in 3-4 cm thickness), nucleus (fine mortar in 2-3 cm thickness), bedding mortar (1-2 mm in thickness) and tessellatum. Transitions between these layers are not obvious. The ground mosaic of the WPNSA were created by using of Opus Regulatum, Opus Tesselatum, and Opus Vermiculatum techniques of 14 different patterns. Tesserae, sizes ranging from 1x1x1, 1x1x2 cm in different color tones, are composed of marble, dolomitic marble, recrystallized limestone, travertine, oolitic sandstone rocks, and brick-tile fragments. In petrographic examinations, the origin rocks of tessera samples, which are called dolomitic marble and white marble, were determined to be dolomite-limestone and limestone, respectively, and the results were supported by XRD studies. It was determined that different colored tessera samples showed similar distribution patterns in the multi-element distribution diagram normalized according to the Upper Continental Crust (UCC) values, however, all elements (except Cs, Ta, and La) showed depletion compared to the UCC values. As a result, it has been evaluated that the minero-petrographic properties of the tessera samples used in the KKABP mosaic flooring are compatible with the geological formation of the region and that possible source areas may be geological units in the vicinity of Laodiekeia.