Domates pas akarı ile beslenen Neoseiulus californicus (McGregor) (Acari: Phytoseiidae)’un laboratuvar ve sera koşullarında biyolojisi üzerine araştırmalar

Abstract

Domates pas akarı, Aculops lycopersici (Massee) (Acari: Eriophydae) domatesin önemli zararlılarından biridir. Domates bitkisinde yaprak, sap ve gövdede paslanmaya ve kurumalara neden olarak meyvenin ekonomik değerini ve verimini düşürmektedir. Bu nedenle, domateste zararlının mücadelesinde biyolojik mücadelenin kullanımı bu tezin ana konusudur. Bu çalışmanın amacı 2020-2021 yıllarında laboratuvar koşullarında 2 sırık çeşit (TGB230312, BT-TAYLİN) ve 2 oturak çeşit (RİO GRANDE, SC2121) üzerinde Neoseiulus californicus (McGregor)’un A. lycopersici ile beslenmesi sonucu avcının hayat tablosu ve avlanma kapasitesi parametrelerinin, sayısal ve işlevsel tepkilerinin incelenmesidir. Tezin ikinci bir amacı ise 2021 yaz-sonbahar sera koşullarında aynı domates çeşitlerinde yapay olarak bulaştırılan A. lycopersici’ye karşı N. californicus salımı (avcı:av; 1:20) yapıldıktan sonra zararlı ve avcının popülasyonlarının izlenmesidir. Neoseiulus californicus’un A. lycopersici üzerinde beslenmesi sonucunda farklı domates çeşitlerinde 1,15-1,43 günde yumurtalarının açıldığını, ortalama 5,96-6,27 günde bırakılan yumurtaların %74-97’sinin ergin olduğu, ergin dönemde dişi başına toplam 2,17-7,73 yumurta bıraktığı, net üreme gücünün (R0) 1,91-9,71, kalıtsal üreme yeteneğinin (rm) 0,043-0,136, artış oranı sınırı (λ) 1,04-1,15 ve ortalama döl süresinin (T0) 15,09-16,77 gün arasında değiştiği bununla birlikte işlevsel tepkisinin Tip II olduğu belirlenmiştir. Onbeş gün ara ile yapılan dört salımın arkasından salım yapılmayan kontrol parsellerine göre N. californicus salımı yapılan parsellerde önemli düzeyde A. lycopersici popülasyonu düşük bulunmuştur. Kontrol parsellerindeki en yüksek A. lycopersici popülasyonu haziran ortası ve eylül ortasında görülürken N. californicus salımı yapılan parsellerde sadece haziran ortasında görülmüştür. Ayrıca en yüksek N. californicus popülasyonları da eylül ortası ve sonunda belirlenmiştir. Bu sonuçlar, ardışık salımlardan sonra N. californicus’un A. lycopersici popülasyonunu baskıladığını göstermiştir.

Tomato rust mite, Aculops lycopersici (Massee) (Acari: Eriophydae) is one of the important pests of tomato. It reduces the economic value and yield of the fruit by causing rusting and drying on the leaves and stems of the tomato plant. Therefore, the use of biological control of pests in tomato is the main subject of this thesis. The aim of this study is to investigate the feeding of Neoseiulus californicus (McGregor) with A. lycopersici on 2 indeterminate cultivars (TGB230312, BT-TAYLİN) and 2 determinate cultivars (RİO GRANDE, SC2121) of tomato plants under laboratory conditions and to investigate the life table and predatory capacity parameters (numerical and functional responses) of the predator mite in 2020-2021 years. A second aim of the thesis is to monitor pest and predator populations after the release of N. californicus (predator:prey; 1:20) against artificially infested A. lycopersici in the tomato cultivars in 2021 during summer-autumn season in greenhouse conditions. As a result of N. californicus feeds on A. lycopersici, eggs of the predator hatched in 1,15-1,43 days in different tomato cultivars, 74-97% of the eggs laid in an average of 5,96-6,27 days are mature. Neoseiulus californicus lay a total of 2,17-7,73 eggs per female. Its lifetable parameters [the net reproductive rate (R0), the intrinsic rate of natural increase (rm), the finite rate of increase (λ), and the mean generation time (T0) varied between 1,91-9,71; 0,043-0,136; 1,04-1,15; 15,09-16,77, respectively. Additionaly, its functional response was determined to be Type II. After four releases with an interval of 15 days, the population of A. lycopersici was found to be significantly lower in the N. californicus released plots compared with the control plots (no release). The highest A. lycopersici population in the control plots was seen in mid-June and mid-September, while N. californicus was seen only in mid-June in the released plots. In addition, the highest N. californicus populations were determined from mid to late September. These results showed that N. californicus suppressed the A. lycopersici population after consecutive releases.