Türk romanında bürokrasi ve memurlar (1872-1950)

Abstract

Bu çalısmada, sosyal hayatı etkileyen önemli kurumlardan bürokrasinin ve toplumun bir parçası olan memurların, 1872-1950 yılları arasında yazılmıs Türk romanlarında nasıl ele alındıgı incelenmistir. Giris kısmında bürokrasi ve memuriyet hakkında genel bilgi verildikten sonra, romanları dogru bir sekilde ve tarihî gerçeklikler ısıgında degerlendirebilmek için Osmanlı'dan Cumhuriyet'e bürokrasinin gelisimine, niteliklerine ve sorunlarına temas edilmistir. ki bölümden olusan tezin birinci bölümünde, Türk romancılarının bürokrasi ve memuriyetle olan iliskileri üzerinde durulmus, bu çalısmada eserleri degerlendirilen yazarlardan tamamına yakınının devlet memuriyetinde bulunduklarına isaret edilmistir. Ardından romanlardaki bürokrasi ve memurlugun incelenmesine geçilmistir. Yedi baslık altında toplanan tasnifte romancıların resmî hayata, memurlara ve memuriyete nasıl baktıkları, bürokrasi hakkındaki elestirileri, tasrada çalısan memurlar hakkındaki izlenimleri, II. Mesrutiyet ve Cumhuriyet bürokrasilerine yaklasımları, askerî bürokrasiyi ele alısları ve memurların sosyal hayatıyla ilgili hangi konulardan bahsettikleri gösterilmeye çalısılmıstır. Tezin ikinci bölümünde, romanlardaki memur tiplerinin tasnifine gidilmistir. ki baslıktan olusan bu tasnifte, memurlar önce mesleki sorumluluklarına, sonra da hayat tarzlarına göre incelenmistir ve memurların çogunlukla olumsuz nitelikler tasıdıgı, bu konuda romanlardan elde edilen verilerle tarihî gerçeklerin büyük ölçüde uyustugu, genel itibarıyla Türk romancılarının kendi çaglarını yansıttıkları görülmüstür

In this study, how the bureaucracy which is one of important institutions of social life and the civil servants as a part society had been taken up in Turkish novels written between 1872 and 1950 was examined. After giving general information about the bureaucracy and the civil service in the introduction, the problems, the qualifications and the development of bureaucracy from Ottoman Empire to the Turkish Republic were touched on to evaluate the novels properly in the light of historical facts. In the first part of the study, the relations of Turkish novelists with the bureaucracy and civil service were dwelled upon and it was indicated that almost all novelists had served as civil servant. Then the bureaucracy and the civil service were studied in the novels. This part was classified as seven headings consist of the novelists? view about the official life, civil service and the civil servants and their criticism about the bureaucracy and their impressions about the civil servants living in the provinces and their approaches to the bureaucracy of the Second Constitutional Period and The Republic and their evaluations about military bureaucracy and the subjects related to the civil servants? life mentioned in the novels. In the second part, types of civil servant in the novels were classified. In this classification the civil servants were classified and examined according to professional responsibilities at first and then their life styles. It was concluded that the qualifications of civil servants were negative. The historical facts were confirmed by the data collected from the novels and it was seen that the novelists reflected their own terms in the novels.