İslam Türkay’ın eserlerinin anlamlı ve görevli dil ögeleri bakımından incelenmesi

Abstract

Çalışmanın amacı, Azerbaycan Türkleri’nin ve Çağdaş Azerbaycan Edebiyatı’nın önemli temsilcilerinden ve şairlerinden biri olan İslam Türkay’ın şiirlerinin anlamlı ve görevli dil ögeleri bakımından incelenerek bu şiirlerde yer alan kavram işaretlerinin dizinini ve sözlüğünü hazırlamaktır. Çalışma esas itibarıyla şairin yayımlanmış dört kitabında (Bir Gün Geler, Her Şéyi Tezeden Başlayam Gerek, Arxada Hesret Var, Éşgim Menim Dar Ağacım) yer alan şiirlerle birlikte farklı tarihlerde çeşitli gazetelerde yayımlanan ve daha önce herhangi bir yerde yayımlanmamış olan şiirlere dayanmakta ve üç bölümden meydana gelmektedir. Birinci bölümde, İslam Türkay’ın hayatı, ailesi, çevresi, edebî kişiliği ve yayımlanmış dört şiir kitabı hakkında bilgi verilmiş; gazetelerde İslam Türkay ve şiirleri hakkında yazılanlar bir araya getirilerek dikkatlere sunulmuştur. İkinci bölümde, anlamlı ve görevli dil ögeleri hakkında bilgi verilerek İslam Türkay’ın şiirlerinden tespit edilen örnekler ilgili yerlerde gösterilmiştir. Üçüncü bölüm ise İslam Türkay’ın yayımlanmış dört şiir kitabında yer alan şiirlerinin, Azerbaycan’daki çeşitli gazetelerde yayımlanmış şiirlerinin ve daha önce hiçbir kitapta veya gazetede yayımlanmamış şiirlerinin yazı çevirimlerinden ve bu şiirlerin dizininden ve sözlüğünden oluşmaktadır. Bu bölümde kavram işaretlerinin anlamlandırmaları yapılırken metin içindeki anlamları esas alınmıştır. Çalışmada anlamlı ve görevli dil ögelerinin tasnifi yapılırken Cengiz ALYILMAZ’ın Orhun Yazıtlarının Söz Dizimi (Erzurum, 1994) ve Semra ALYILMAZ’ın Borçalılı Bilim Adamı, Eğitimci, Şair Valeh Hacılar Hayatı - Sanatı - Şiirleri (Ankara, 2003) adlı eserlerindeki sistem esas alınmış; konuyla ilgili pek çok kaynak da göz önünde bulundurularak sistem güncellenip çalışmaya uygulanmıştır.

The aim of the study is to prepare the index and dictionary of the concept signs in the poems by examining the poems of Islam Türkay, one of the important representatives and poets of Azerbaijani Turks and Contemporary Azerbaijan Literature, in terms of meaningful and functional language elements. The study is mainly based on the poems published in various newspapers on different dates and not published anywhere before, together with the poems in the poet's four published books (Bir Gün Geler, Her Şéyi Tezeden Başlayam Gerek, Arxada Hesret Var, Éşgim Menim Dar Ağacım). The study consists of three parts. In the first part, information is given about the life, family, environment, literary personality and 4 published poetry books of Islam Türkay. The articles written in the newspapers about Islam Türkay and his poems were brought together and presented to the attention. In the second part, information is given about meaningful and functional language elements. Examples of Islam Türkay's poems are shown in the relevant sections. The third part consists of transcriptions of Islam Türkay's poems in four published poetry books, his poems published in various newspapers in Azerbaijan, and his poems that have not been published in any book or newspaper before. It consists of an index and a dictionary of poems. In this section, the meanings of the concept signs in the text are taken into account while making the meanings. In the study, the method in Cengiz ALYILMAZ's Orhun Yazıtlarının Söz Dizimi, (Erzurum, 1994) and Semra ALYILMAZ's Borçalılı Bilim Adamı, Eğitimci, Şair Valeh Hacılar Hayatı - Sanatı - Şiirleri (Ankara, 2003) was used while classifying the meaningful and functional language elements. The method has been updated and applied to the study; taking into account many, reference works on the subject.