Moğol İmparatorluğu’nda barut: Tedariki, kullanımı ve Avrasya halklarına tesirleri

Abstract

13. yüzyılın Avrasya toprakları, boyunca muhtelif halkların birbiriyle yoğun temasa geçtiği, pek çok kültür ve teknoloji transferinin gerçekleştiği bir sahaydı. Bu toprakları tek bir çatı altında toplayıp İslâm Dünyası, Avrupa ve Çin arasındaki etkileşimleri hızlandıran yegâne durum ise Moğol İmparatorluğu’nun kurulması ve Avrasya’yı hâkimiyet altına almasıydı. Bu etkileşimler arasında en çarpıcı olanı Çin icâdı olan kara barutun Moğol ordusunca uyarlanıp Avrasya genelinde kullanımıydı. Kara barutun Avrupa ve Orta Doğu’ya yayılımında Moğolların doğrudan veya dolaylı etkileri olduğu anlaşılmaktadır. Mevcut anlayışın aksine Moğol ordusu farklı etnik grupları içeren, yetkin bir topçu/mancınık birliğine sahip, dönemin en ileri silahları sayılabilecek barutlu silahları kullanan bir orduydu. Moğol İmparatorluğu yalnızca bir göçebe ordusu olarak görülemez, tam aksine Moğolların ateşli silahlar veya mancınık birlikleri sayesinde galip geldiği pek çok örnek mevcuttur. Tezimiz Moğol İmparatorluğu’nun Doğu Asya’da, Avrupa’da ve Orta Doğu’da barutlu silahlardan faydalandığı kuşatma ve muharebeleri, barut iaşesinin nasıl sağlandığını, kara barutun kaynaklardaki yansımalarını incelemeye çalışmaktadır. Özellikle Çin kaynaklarını merkeze alarak, kara barutun özellikleri, bileşenleri ve terminoloji problemleri üzerinden ilerleyerek Avrasya geneli için geniş bir portre çizilmeye çalışılmıştır.

The Eurasian lands of the 13th century were an area where various peoples came into intense contact with each other, and many cultural and technology transfers took place. The only and most important case that gathered these lands under a single roof and accelerated the interactions between the Islamic World, Europe and China was the establishment of the Mongol Empire and its domination of Eurasia. The most striking of these interactions was the use of black powder, which was a Chinese invention, by the Mongol army throughout Eurasia. It is understood that the Mongols had direct or indirect effects on the spread of black powder to Europe and the Middle East. Contrary to the current understanding, the Mongolian army was an army that included different ethnic groups, had a competent artillery / catapult unit, and used gunpowder weapons, which could be considered the most advanced weapons of the period. The Mongol Empire cannot be seen as just a nomadic army. On the contrary, there are many instances where the Mongols were victorious thanks to firearms or catapult troops. Our thesis tries to examine the sieges and battles in which the Mongol Empire used gunpowder weapons in East Asia, Europe and the Middle East, how gunpowder was supplied, and the reflections of black powder in the sources. It has been tried to draw a general framework for Eurasia by analyzing the properties, components and terminology problems of black powder, especially based on Chinese and Islamic sources.