Gönüllü çalışma ve Türkiye için bir düzenleme önerisi

Abstract

Gönüllülük, maddi bir karşılık beklemeksizin ve görülecek işin bütün süreçlerinde gönüllünün özgür iradesi çerçevesinde yürütülen faaliyetleri kapsayıcı bir eylemler bütünüdür. Bireysel olabileceği gibi aracılık yolu ile de icra edilen gönüllülük faaliyetlerinde kavramın kendi yapısından da gelen belirsizlikler gönüllü çalışmanın sınırları ve özellikleri konusunda belirli bir tanım yapılmasını zorlaştırmaktadır. Gönüllü çalışma kavramı emek, duygusal emek, kamu yararı, üçüncü sektör ve gönüllü yönetimi gibi kavramlar ile ilişkili yapısından ötürü tartışmalara konu olagelmiştir. Kamunun bizzat kendisinin gönüllülüğü bir politika aracı olarak kullanması, beraberinde belirsizlikler içeren gönüllülük kavramının hukuki olarak temellendirme ihtiyacını doğurmuş, ülkeler gönüllülük kavramına mevzuatlarında yer vermişlerdir. Gönüllülük genel olarak devletler tarafından özendirilmekle birlikte, gönüllülerin ve gönüllülerin yönetiminden sorumlu kurum ve kuruluşların hakları ve borçlarına yönelik sorunlar ortaya çıkmıştır. Bu sorunların temelinde yatan realite; gönüllü çalışmanın, emek kavramı ile yakın ilişkisinden kaynaklanmaktadır. Gönüllülerin emeklerini bir işçi gibi sunmaları, emir ve talimat almaları, maddi açıdan karşılık ve çıkar beklentilerinin olmaması kavram çatışmasının temelini oluşturmaktadır. Bu noktada gönüllülük kavramı, sınırları ve koşullarının bir mevzuat çerçevesinde düzenlenmesi ihtiyacı göz önünde durmaktadır. Gönüllülüğü kısıtlayıcı bir etkisinin olma ihtimali çekincesi ile ertelenen ve kaçınılan düzenlemeler belirsizliği, toplumlarda gönüllülük kavramı arkasına gizlenmiş kayıt dışılığı ve sömürüyü doğurmaktadır. Bu akademik çalışmanın amacı gönüllü çalışmanın mevcut hukuk düzeni içindeki yerini ortaya koymak ve ülke örnekleri, yargı kararları ve tavsiye kararlarıyla ilişkilendirilmiş gönüllük için kapsayıcı bir hukuki düzenleme önerisi sunmaktır.

Volunteering is a set of actions that encompasses activities carried out within the framework of the free will of the volunteer in all processes of the work to be carried out without expecting a financial return. In volunteering activities, which can be carried out individually or through mediation, the uncertainties arising from the structure of the concept itself make it difficult to make a specific definition of the boundaries and characteristics of volunteer work. The concept of voluntary work has been the subject of debates due to its structure related to concepts such as labor, emotional labor, public interest, third sector and volunteer management. The fact that the public sector itself uses volunteering as a policy tool has led to the need for a legal basis for the concept of volunteering, which contains uncertainties, and countries have included the concept of volunteering in their legislation. Although volunteerism is generally encouraged by states, legislation and judicial provisions regarding the rights and obligations of volunteers and institutions and organizations responsible for the management of volunteers have created problems. The underlying reality of these problems stems from the close relationship between volunteer work and the concept of labor. The fact that volunteers offer their labor like a worker, receive orders and instructions, and expect financial compensation and benefits forms the basis of the emerging concept conflict. At this point, there is a need for labor legislation to address the concept of volunteering and to provide a definition with specific boundaries and conditions. Uncertainties in regulations, which are postponed and avoided with the reservation that they may have a restrictive effect on volunteering, lead to informality and exploitation hidden behind the concept of volunteering in societies. The aim of this academic study is to reveal the place of voluntary work in the current legal order and to propose an inclusive legal regulation for volunteering in Turkish Labor legislation in relation to country examples, judicial decisions and recommendations by providing certainty in labor legislation.