Kırım Karayları

Abstract

Kırım Karayları dünyanın en küçük etnik gruplarından biridir. Nüfusları ciddi bir şekilde azalmış olmasına rağmen etnik kökenleri ve dini inanışları bakımından araştırmaya değer bir konumdadırlar. Köken itibariyle Hazarların bakiyesi olan Kırım Karayları'nı diğer Türk kavimlerinden ayıran özellik onların Yahudiliğin bir mezhebi olan Karailiği benimsemiş olmalarıdır. Bu durumun dikkat çeken bir diğer yönü de yüzyıllardan beri farklı ırklara mensup olanları dinlerine almayı reddeden Yahudilerin, İsrail ırkından olmayan bir milleti kendi dinlerine kabul etmiş olmalarıdır.Kırım Karayları, Kırım Yarımadasının çeşitli bölgelerinde (Çufut-Kale, Mangup-Kale) yaşamlarını sürdürmüşler, bu süreçte de kendilerine has özelliklerini muhafaza etmişlerdir. Fakat farklı zaman dilimlerinde Litvanya, Polonya, Ukrayna (Haliç, Lutsk) ve Türkiye (İstanbul)'ye dağıldıklarından dolayı nüfuslarının azalması ile din, dil ve sosyo-kültürel unsurlarını kaybetme tehlikesiyle karşı karşıya kalmışlardır. Özellikle siyasi, ekonomik, coğrafi ve kültürel sebeplerin yanı sıra modernleşme süreci ve karışık evlilikler ile dini unsurların ve sosyo-kültürel özelliklerinin yok olması ciddi boyutlara ulaşmıştır.Bu çalışmadaki amacımız kaybolma tehlikesi ile karşı karşıya kalan Kırım Karayları'nın dini inanışlarını, bu inanışların Karai mezhebi ve Hazarların bakiyeleri olmaları hasebiyle Türk kültüründeki inanışlarla ortaklık, benzerlik ve farklılık arz eden yönlerini objektif bir şekilde tespit etmeye çalışmaktır. Tezimiz giriş ve üç bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde Karai mezhebi ve mensupları ile ilgili genel bilgiler, ikinci bölümde Kırım Karayları'nın inanç ve ibadetleri ile ilgili özellikler, üçüncü bölümde ise sosyo-kültürel özellikleri anlatılmaktadır. Bu çalışmada gözlem, mülakat ve kaynaklara dayanarak Kırım Karayları'nın ağırlıklı olarak günümüzdeki durumu ve yakın geçmişin genel bir resmi sunulmaya çalışılmıştır.

Crimean Karaites are one of the smallest ethnic groups in the world. Although their population has reduced they are worth to be examined for their ethnic background and religious beliefs. Crimean Karaites are the remainder of Khazar Turks and the peculiarity which separetes them from the rest of Turkic tribes is to belong to Jewish sect of Karaism. Another feature of this group is to be accepted by Jewish people, although they do not accept other nations to their religion. Crimean Karaites have lived in different parts of the Crimean Peninsula (Chufut-Kale, Mangup-Kale) and have maintained their tradition and pecularities. During last centuries they dispersed in different directions and countries such as Lithuania, Poland, Ukraine (Halych, Lutsk) and Turkey (Istanbul) and their population deeply reduced. It is because of this reason they face to lose their cultural, religious and linguistic characteristics. Alongside with political, economical and geographical conditions modernity and mix marriages are the main reasons for vanishing religious and socio-cultural characteristics. My basic aim in this research is to examine Crimean Karaites’ religious beliefs and to make some comparision to find out common and different sides between Turkish and Karaites culture and beliefs in an objective way. My dissertation consists of introduction and three main parts. In the first part Karaites sect, adherentes of the sect, in the second part the beliefs and rituels of the sect and in the third part socio-cultural sides dimensions of the sect are held. This research had been carried out through interviews, observation and written sources with the intention of showing actual and historical dimensions of the Crimean Karaites’ sect.