Spiral bilgisayarlı tomografi ile karaciğer parankim boyanmasının optimizasyonu: Bolus izleme yönteminin rolü

Abstract

Amaç: Son yıllarda gerçekleşen teknolojik gelişmeler, tüm karaciğerin tek bir nefes tutma süresinde incelenebilmesine olanak sağlamıştır. Ancak, hastaya özel nedenlerden ötürü optimal inceleme aralığı oldukça değişkenlik göstermektedir. Çalışmamızda optimal karaciğer parankim boyanmasının olduğu inceleme aralığını "care -bolus" adı verilen bolus izleme programı ile farklı eşik boyanma miktarı ve enjeksiyon hız şeçeneklerini karşılaştırarak belirlemeyi amaçladık. Gereç ve Yöntem: Çalışma kapsamında değerlendirilen 100 hasta rasgele olarak bir kontrol ve dört çalışma grubuna ayrıldı. Tüm gruplarda inceleme spiral BT ile gerçekleştirildi ve eşit dozda iyonik olmayan kontrast madde uygulandı. Kontrol grubunda gecikme zamanı 60 sn, enjeksiyon hızı 3 ml/sn olarak belirlendi. Çalışma gruplarında farklı enjeksiyon hızları (3 ml/sn-5 ml/sn) ve eşik değerleri (40 -50 HU) karşılaştırılarak gecikme zamanı bolus izleme programı ile belirlendi. Her hasta için ortalama karaciğer boyanma miktarı(OKBM), maksimum karaciğer boyanma zamanı (MBZ), maksimum karaciğer boyanma miktarı (MBM) ve çalışma gruplarında gecikme zamanları hesaplandı. Bulgular: OKBM'nın çalışma gruplarında kontrol grubuna göre anlamlı oranda yüksek olduğu görüldü (p< 0.001). MBM, enjeksiyon hızları farklı (3 ml/sn ve 5 ml/sn) olup, eşik değerleri 50 HU olan gruplarda kontrol grubuna göre yüksek bulundu (p< 0.01). Gecikme zamanı ve maksimum boyanma zamanının enjeksiyon hızı 5 ml/sn olan gruplarda enjeksiyon hızı 3 ml/sn olan gruplara göre anlamlı oranda kısa olduğu görüldü (p< 0.001). Sonuç: Çalışmamızda test ettiğimiz care bolus programının, karaciğerde hedeflenen uygun inceleme aralığını optimize eden, parankimal boyanmayı arttırıcı, olumlu bir etkisi görülmüştür. Enjeksiyon hızının arttırılmasının gecikme zamanını ve maksimum boyanma zamanını kısaltıcı bir etkisi mevcuttur ancak, parankimal boyanma üzerinde etkili olmadığı görülmüştür. Çalışma sonucumuza göre ideal enjeksiyon hızı 3 ml/sn, ideal eşik değer 50 HU olarak belirlenmiştir. Bolus izleme programı bulunmayan merkezler için önerilen ideal gecikme zamanı 66 saniyedir. Bolus izleme tekniği kullanılan olgularda 150 ml kontrast ile ortalama karaciğer boyanma miktarında kontrol grubuna göre %20'ye yakın artış olması nedeniyle, diyagnostik kaliteyi düşürmeden kontrast madde tasarrufu sağlanabileceğinin mümkün olduğu düşünülmektedir.