D-amfetamin, methamfetamin ve kokainin simpato-adrenal sistem tirozin hidroksilaz aktivitesine etkileri

Abstract

D-amfetamin, methamfetamin ve kokain "uyarıcı" olarak çok yaygın kullanılmaktadırlar. Bu maddelerin merkezi ve periferik katekolaminerjik sistemde nörotransmitter salıverilmesini arttırıcı ve geri alınmasını azaltıcı etkileri bilinmektedir. Ek olarak merkezi yolla sempato- adrenal sistemi uyardıklarını düşündüren bulgular da vardır. Ancak bu maddelerle olan uyarılmanın, eğer varsa, sempato-adrenal sistemi bütün olarak ve üniform şekilde mi yoksa seçici olarak belli bir bölgeyi mi ilgilendirdiği bilinmemektedir. Bu çalışmada d-amfetamin, methamfetamin ve kokainin sempato-adrenal sistem üzerinde merkezi yolla uyarıcı etkileri incelenmiştir. Merkezi yolla uyarılmanın göstergesi olarak adrenal bezde ve sempatetik ganglionlarda tirozin hidroksilaz aktivitesi ölçülmüştür. Deneyde 200-350 g ağırlığında sıçanlar kullanıldı. Sıçanlara periton içine 5 mg/kg dozda d-amfetamin, methamfetamin ve kokain 3 gün süre ile verildi. D-amfetamin ve methamfetaminin dozları günde 3 kez, kokainin ise 2 kez tekrarlandı. Kontrol sıçanlara tuzlu su zerk edildi. Sıçanlar 4. gün öldürüldü. Adrenal bez ve sempatetik ganglionlar dikkatle çıkarıldı ve donduruldu. Tirozin hidroksilaz aktivitesi radyometrik olarak ölçüldü. Adrenal bez tirozin hidroksilaz aktivitesi her 3 uyarıcı madde ile belirgin olarak yükseldi. D-amfetamin ile artış yaklaşık üç kat, methamfetamin ile dört kat ve kokain ile ise 2.8 kat kadardı. Adrenal bezdeki artışlara ek olarak, servikal üst, alt ve lumbal ganglionların ilk üçündede anlamlı artışlar gözlendi. D-amfetamin, methamfetamin ve kokain verilmesini takiben plazma adrenalin ve noradrenalin de yükseldi. D-amfetamini ve methamfetamin belirgin kan basıncı yükselmesi yaparken, kokain kontrollerden anlamlı bir yükselme yapmadı. Bu sonuçlar, d-amfetamin, methamfetamin ve kokain tedavisinin adrenal beze merkezi yolla gelen uyarılan artırmış olduğunu, bu uyarılmanın sempatetik sistemin servikal ve lumbal bölgelerini de tuttuğunu göstermektedir.