Türkiye Caferileri: Din, kimlik ve aidiyet (Bursa örneği)

Abstract

Bu çalışmada nitel araştırma yöntemlerinden derinlemesine mülakat ve gözlem tekniği kullanılarak Bursa’da yaşayan Caferilerin kimlik ve aidiyet duygusunu tespit etmek hedeflenmiştir. Bilindiği gibi Türkiye’de çeşitli etnik, dinî gruplar ve mezhepler yaşamaktadır. Bu gruplar inançsal açıdan farklı inanca sahip olmakla birlikte, ritüel açısından da farklı pratikleri ve kendine özgü kimlik ve aidiyet duyguları mevcuttur. Buradan yola çıkılarak Türkiye’de hem etnik hem de dinî topluluk olan Caferiler de kamusal alanda farklı ritüellerle görünür hale gelmektedirler. Tezin amacı Türkiye Caferilerinin kendi kimliklerini inşa etme ve sürdürme stratejisini ortaya çıkarmaktır. Araştırma, giriş ve beş bölümden ibarettir. Girişte araştırmanın konusu, amacı, yöntemi ve araştırmanın evreni, örneklemi ve Türkiye Caferiler üzerine yapılmış bazı çalışmalar hakkında kısaca bilgi verilmiştir. Birinci bölümde kavramsal çerçeve olarak kimlik ve aidiyet konusu üzerinde durulmuş, ayrıca Caferi mezhebi ve Caferiliğin kısa tarihi ele alınmıştır. İkinci bölümde genel olarak Türkiye Caferileri ve onların faaliyetleri ele alınarak Bursa’da yaşayan Caferiler ve onların camii ve dernekleri hakkında bilgi verilmiştir. Üçüncü bölümde inanç yönünden Caferilerin davranış ve tutumlarını etkileyen itikadî konulardan imamet, Mehdilik ve takıyye konusu üzerinde durulmuştur. Dördüncü bölümde sosyal ilişkiler ve ritüel açısından merci-i taklit, günlük ritüeller, ibadetler, Caferiler için önemli bir gün olan aşura ritüeli, muta nikâhı ve Sünnilerle olan ilişkilere yer verilmiştir. Beşinci bölümde ise Caferilerin kimlik ve aidiyet duygularının sosyal hayatta nasıl yansıttıkları üzerinde durulmuş, Caferileşme olgusu ve Diyanet hakkında görüşleri ele alınmıştır.

In this study, it is aimed to determine the identity and sense of belonging of the Caferis living in Bursa by using in-depth interview and observation technique, which is one of the qualitative research methods. As it is known, various ethnic, religious groups and sects live in Turkey. Although these groups have different beliefs in terms of belief, they also have different practices and unique sense of identity and belonging in terms of ritual. From this point of view, the Caferis, who are both ethnic and religious communities in Turkey, also become visible in the public sphere with different rituals. The aim of the thesis is to reveal the strategy of Turkish Caferis to build and maintain their own identities. The research consists of an introduction and five chapters. In the introduction, information is given about the subject, purpose, method of the research and the universe and sample of the research, as well as brief information about some studies on the Turkish Jafaris. In the first chapter, identity and belonging as a conceptual framework are emphasized, and the Jafari sect and the brief history of Jafarism are discussed. In the second part, the Caferis of Turkey and their activities were discussed in general and information was given about the Caferis living in Bursa and their mosques and associations. In the third chapter, the subject of imamate, Mahdism and taqiyyah, which are the theological issues that affect the behavior and attitudes of the Jafaris in terms of belief, are emphasized. In the fourth chapter, in terms of social relations and ritual, merci-i imitation, daily rituals and worship are discussed, as well as the asura ritual, which is an important day for the Jafaris, the muta marriage and the relations with the Sunnis. In the fifth chapter, how the Caferis' sense of identity and belonging reflects in social life is emphasized, and the phenomenon of Caferization and their views on Diyanet are discussed.