Türkiye’nin NATO üyeliğinin güvenlik politikalarına ve stratejik seviyede karar mekanizmalarına etkileri

Abstract

Güvenlik, temel ihtiyaçlar çerçevesinde önde gelen ihtiyaçlardan biridir. Güvenlik temel ihtiyacı bireyde başlar; aile, toplum, ülkesel, bölgesel ve küresel güvenlik olarak örgütlenerek gelişir ve genişler. Tezin amacı İkinci Dünya Savaşı sonrası yeni dengeler oluşurken Türkiye’nin ulusal güvenliği için Kuzey Atlantik Antlaşması Örgütüne (NATO) üye olma çabası ve üyeliğin oluşturduğu etki ile alınan siyasi ve askeri kararların sebep ve sonuçlarını ortaya koymaktır. Çalışmanın ilk bölümünde Güvenlik kavramı ve temel güvenlik kuramları üzerinde durulmuştur. Caydırıcılık, Güç dengesi ve Bölgesel güvenlik kavramlarına ağırlık verilmiştir. Çalışmanın ikinci bölümü NATO'nun kuruluşu, örgütsel yapılanma, kuruluşundan günümüze stratejisindeki değişim ifade edilmiştir. Üçüncü bölümde Türkiye'nin güvenliğinde öne çıkan kamu kurumları stratejik düzeyde ele alınmıştır. Çalışmanın dördüncü bölümünde ise NATO'nun kuruluşundan günümüze kadar olan süreçte stratejik açıdan alınan kararlar irdelenmiştir. NATO üyeliği ve belki de bağlılığı kapsamında Türkiye güvenlik politikalarında üyeliğin ilk zamanlarında ağırlıklı olarak tek yönlü ve caydırıcılık temelli bir dış politika izlemiştir. Gerek ulusal gerekse uluslararası açıdan güvenlik kaygıları ve menfaat dalgalanmaları sebebi ile Türkiye’nin izlediği tek yönlü ve caydırıcılık temelli politika yerini çok yönlü politika ile bölgesel güvenlik ve en önemlisi güç dengesi gözetilerek yürüttüğü bir politikaya bırakmıştır. Bu kapsamda kronolojik olarak ve neden-sonuç ilişkisi tabanında tespitler yapılmıştır.

Security is one of the leading needs within the framework of basic needs. The basic need for security begins with the individual; it develops and expands by organizing as family, society, national, regional and global security. The aim of the thesis is to reveal the effects of both Turkiye's efforts to become a member of the North Atlantic Treaty Organization (NATO) and Turkiye's membership to the organization on the causes and consequences of the political and military decisions taken for Turkiye's national security while the new balances were formed after the Second World War. In the first part of the study, the concept of security and basic security theories are emphasized. The concepts of deterrence, balance of power and regional security are emphasized. In the second part of the study, the establishment of NATO, its organizational structure, and the change in its strategy from its establishment to the present are expressed. In the third part, prominent public institutions in Turkiye's security are discussed at the strategic level. In the fourth part of the study, the strategic decisions taken in the process from the establishment of NATO to the present are examined. Within the scope of NATO membership and perhaps its commitment, Turkiye followed a predominantly one-sided and deterrence-based foreign policy in its security policies in the early days of membership. Due to security concerns and interest fluctuations, both nationally and internationally, the one-sided and deterrence-based policy pursued by Turkiye has been replaced by a multi-faceted policy, pursued by regional security and, most importantly, by considering the balance of power. In this context, determinations were made chronologically and on the basis of cause-effect relationships.