Mahalle parklarının planlanmasında yasal, kurumsal ve uygulamaya yönelik çerçeve: Bursa, Nilüfer İlçesi için öneriler

Abstract

Yeşil alanlar kenti fiziksel, sosyo-kültürel, ekonomik, estetik, ekolojik yönlerden şekillendirirken kentlinin yaşam kalitesini de doğrudan etkilemektedir. Bu kapsamda insanlara yaşadıkları çevrede nefes alma, sahip olduğu çeşitli fonksiyonlarla rekreasyonel faaliyetlerini gerçekleştirme fırsatı sunan, yürüme mesafesi içinde yer alan öncelikli alanlardan biri mahalle parklarıdır. Mahalle parklarının bu işlevlerini gerçekleştirebilmeleri için, adil bir dağılımla planlanması ve fiziksel açıdan asgari standartları sağlaması gerekmektedir. Bununla birlikte; sanayileşme, göç, nüfus artışı, hızlı kentleşme gibi problemlerle ortaya çıkan planlama, yönetim ve uygulamaya yönelik eksiklikler, mahalle parklarının niceliksel ve niteliksel açıdan yetersiz kalmasına neden olmaktadır. Bu çerçevede çalışmanın amacı; planlama açısından mahalle parkı standartlarının ve tasarım kriterlerinin tanımlanması, Bursa’nın planlı gelişen bir ilçesi olan Nilüfer örneği üzerinden mahalle parklarının planlanmasını etkileyen yasal, kurumsal ve uygulamaya yönelik çerçevenin ve problemlerin tanımlanması, mahalle parklarının geliştirilmesine-arttırılmasına yönelik öneriler geliştirilmesidir. Çalışmada öncelikle literatür araştırması yapılmış, Nilüfer ilçesinden seçilen mahalle parkları üzerinde alan çalışması gerçekleştirilmiştir. Seçilen parkların mevcut kullanım biçimleri ile plan kararları, uydu görüntüleri, nazım imar planları ve uygulama imar planları üzerinden karşılaştırılmış, yerinde fiziksel tespit ile mahalle parkı tanımına ne kadar uydukları ölçülmüştür. Ayrıca Bursa Büyükşehir Belediyesi, Nilüfer Belediyesi, Mahalle Muhtarları, TMMOB Bursa Şubesinden uzmanlar ile sözlü görüşmeler yapılmış, mahalle parklarının planlanmasında yasal, kurumsal ve uygulamaya dair sorunlar belirlenmiştir. Sonuç olarak, çalışma alanlarındaki mahalle parklarının niceliksel ve niteliksel açıdan yetersiz olduğu tespit edilmiştir. Mevzuatta mahalle parkı tanımına, kriterlerine, standartlarına yönelik eksikliklerin, mahalle parkı planlamasında yetkili birimler arasındaki koordinasyonsuzluğun, parkların uygulanmasında kurumsal kontrol mekanizmasının yetersizliğinin temel sorunlar olduğu görülmüştür. Bu doğrultuda mahalle parklarının planlanmasında yasal, kurumsal ve uygulama çerçevesinin geliştirilmesine yönelik öneriler sunulmuştur.

While green areas shape the city in terms of physical, socio-cultural, economic, aesthetic and ecological aspects, they also directly affect the quality of life of the citizens. In this context, neighborhood parks are one of the priority areas within walking distance that offer people the opportunity to breathe in the environment they live in and to perform recreational activities with various functions. In order for neighborhood parks to perform these functions, they must be planned with a fair distribution and provide minimum physical standards. However, deficiencies in planning, management and implementation, which arise with problems such as industrialization, migration, population growth, rapid urbanization, cause neighborhood parks to be insufficient in terms of quantity and quality. In this context, the aim of the study is to define neighborhood park standards and design criteria in terms of planning, to explain the legal, institutional and practical framework and problems affecting the planning of neighborhood parks through the example of Nilüfer Municipality of Bursa, and to develop suggestions to create more quality neighborhood parks. In the study, first of all, literature research was conducted, and a case study was carried out on the neighborhood parks selected from the Nilüfer district. The current usage patterns of the selected parks were compared with the plan decisions, satellite images, master development plans and implementation development plans, and their compliance with neighborhood park standards and qualities was measured with on-site physical analysis. In addition, deep interviews were held with experts from Bursa Metropolitan Municipality, Nilüfer Municipality, Neighborhood Headmen and The Union of Turkish Engineers and Architects of Bursa, and legal, institutional and practical problems were determined in the planning of neighborhood parks. As a result, it has been determined that the neighborhood parks in the case study areas are insufficient in terms of quantity and quality. It has been seen that the main problems are the deficiencies in the definition, criteria and standards of the neighborhood park in the legislation, the lack of coordination between the authorities in the planning of the neighborhood park, and the inadequacy of the institutional control mechanism in the implementation of the parks. In this context, suggestions were made to develop the legal, institutional and implementation framework for planning neighborhood parks.