Türkiye’de sosyal harcamaların makroekonomik etkileri: 1990 sonrası kriz dönemleri özelinde bir analiz

Abstract

Ekonomik kriz yılları; makroekonomik göstergelerin bozulduğu, ekonomik ve sosyal sorunların yaşandığı, mali açıdan tehlikeli ve sosyal açıdan yıkıcı bir dönemi ifade etmektedir. Bu dönemde her zaman olmasa da çoğunlukla hükûmetler sadece makroekonomik göstergelere odaklanmakta, krizin ortaya çıkardığı sosyal sorunları ötelemektedir. Oysa kriz dönemlerinden en çok etkilenen, onun en ağır yükünü çeken bizzat toplumunun en zayıf kesimi olmaktadır. Çünkü kriz döneminde bu kesimin işsiz kalması, enflasyona ayak uydurması ve gelir dağılımının daha da bozulduğu bir ortamda yaşaması gerekmektedir. Tüm bu bozulma ve sosyal olumsuzlukların giderilmesinde hükûmetlerin kullanabileceği mali araç ise sosyal harcamalardır. Yoksullaşan, gelir kaybına uğrayan veya sosyal yardıma muhtaç hale gelen bu insanlara, insanca yaşaması için sosyal harcamalar yapılması gerekmektedir. Sosyal harcamaların ise tekrar makroekonomik göstergelere etki ederek ekonomiyi etkilemesi söz konusudur. Bu nedenle bu çalışmada, ekonomik kriz dönemlerinde sosyal harcamaların Gayri Safi Yurtiçi Hâsıla, enflasyon ve işsizlik üzerindeki etkileri araştırılmıştır. Araştırmada “Kesirli Frekanslı Fourier Otoregresif Gecikmesi Dağıtılmış Eşbütünleşme Testi” kullanılmış, veri seti olarak 1983-2021 yıllarına ait sosyal harcama, ekonomik büyüme, işsizlik ve enflasyon verileri ele alınmıştır. Çalışmanın sonucunda kriz dönemlerinde sosyal harcamaların ekonomik büyüme ve işsizliği istatistiki olarak anlamlı ve pozitif etkilediği, enflasyonu ise istatistiki olarak anlamlı ve negatif etkilediği sonucuna ulaşılmıştır.

Economic crisis years are characterized by deteriorating macroeconomic indicators, economic and social problems, financial peril, and social disruption. During this time, governments largely but not always ignored the social problems caused by the economic crisis and instead focused solely on macroeconomic indicators. In times of crisis, however, the most vulnerable members of society bear the heaviest burden. This group faces a deteriorating environment because, throughout the crisis period, they cannot find work, must keep up with inflation, and live in a society where the income distribution worsens. Social expenditures are the financial instrument that governments can use to eliminate all of these deterioration and social negatives. For disadvantaged people who lose their income or become dependent on social assistance to live humanely, it is necessary to make social expenditures. Social expenditures, on the other hand, have an impact on the economy by influencing macroeconomic indicators. Therefore, this study examined the effects of social spending on Gross Domestic Product, inflation, and unemployment during periods of economic crisis. The study applied the "Fractional Frequency Fourier Autoregressive Distributed Lag Cointegration Test" to social expenditure, economic growth, unemployment, and inflation data from 1983 to 2021. According to the study’s findings, social expenditures positively impacts economic growth and unemployment during times of crisis while negatively impacting inflation.