Mustafakemalpaşa Ovası (Bursa) toprakları bor içeriğinin CBS içinde konumsal analizi

Abstract

Bu araştırmada Türkiye ve Bursa için önemli bir tarım potansiyeline sahip Mustafakemalpaşa ovası topraklarının güncel bor içeriğinin belirlenmesi ve coğrafi bilgi sistemi teknikleri kullanılarak ova topraklarının Bor içeriği dağılım haritasının üretilmesi amaçlanmıştır. Çalışma alanı 1,5x1,5 km gridlere bölünerek yüzey (0-30 cm) ve yüzeyaltı (30-60 cm) toprak örneklenmiştir. Her bir toprak örneğine ait laboratuvar analizi verileri değerlendirilerek jeoistatistik yöntemlerle ova topraklarının Bor içeriği konumsal dağılımı haritaları üretilmiştir. Ek olarak, ova toprakları Bor içeriği toprak verimliliği açısından yorumlanmış ve Bor içeriği sınır değerlerine göre veriler tekrar sınıflandırılmış ve alansal bilgiler hesaplanmıştır. Sonuçlara göre; Mustafakemalpaşa ovası yüzey topraklarının yaklaşık % 55 gibi büyük bir kısmında bor içeriği yüksek (2,5-5,0 mg kg-¹)sınıfta yer almıştır. Yüzey topraklarının yaklaşık % 40’lık kısmında bor seviyesi verimlilik açısından orta sınıfta (1,0-2,5 mg kg-¹), % 1,5’luk kısmında ise çok yüksek (>5,0 mg kg-¹) sınıfta bulunduğu tespit edilmiştir. Alt toprağın Bor içeriği değerlendirildiğinde yüzey altı topraklarının %56,6’sında Bor içeriği orta-yeterli seviyede ve %32’lik kısmında ise yüksek sınıfta olduğu tespit edilmiştir. Sonuç olarak ova topraklarında büyük ölçüde sulama kaynaklı bor birikiminin kritik seviyelere yükseldiği ve alt toprakta sulama-yıkanma etkisiyle Bor’un önemli seviyelerde biriktiği belirlenmiştir. Bu durum Mustafakemalpaşa ovası topraklarının verimlilik durumunu ve tarımsal üretimi tehdit etmektedir.

In this research, it is aimed to determine the current boron content of Mustafakemalpaşa plain soils, which have an important agricultural potential for Turkey and Bursa, and to produce a boron content distribution map of the plain soils by using geographic information system techniques. The study area was divided into 1.5x1.5 km grids and surface (0-30 cm) and subsurface (30-60 cm) soils were sampled. By evaluating the laboratory analysis data of each soil sample, spatial distribution maps of the boron contentof the plain soils were produced using geostatistical methods. In addition, the boron content of the plain soils was interpreted in terms of soil fertility, and the data were reclassified according to the Boron content limit values and the areal information was calculated. According to the results; In most of the surface soils of Mustafakemalpaşa plain, about 55%, of boron content was in the high (2.5-5.0 mg kg-¹) class. In approximately 40% of the surface soils, the boron level was in the moderate class (1.0-2.5 mg kg-¹) and 1.5% was determined as in the very high (> 5.0 mg kg-¹) class in terms of soil fertility. When the Boron content of the subsoil was evaluated, it was determined that the Boron content of 56.6% of the sub-surface soils was at a moderate-sufficient level and 32% of it was in the high class. As a result, it has been determined that the boron accumulation due to irrigation in the plain soils has increased to critical levels and that Boron has accumulated at significant levels in the subsoil with the effect of irrigation-leaching. This situation threatens the productivity of Mustafakemalpaşa plain soils andagricultural production.