Mekansal adaptasyonun uygulama alanı olarak Covid-19 pandemisi sonrası yapılı çevre tasarımında öne çıkan kavram ve yaklaşımlar

Abstract

Mekansal adaptasyon; insan faaliyetlerinden ve aynı zamanda doğal koşulların öngörülemez etkilerinden dolayı meydana gelen durumları içermektedir. Fiziksel çevrenin yaşantısı; zamana, koşullara ve kullanıcısına adapte olan tüm süreçlerde mimari ve planlama dahil olmak üzere birçok bilimsel alana katkı sağlamaktadır. Mekanlar farklı karar ve müdahalelerle yaşantısına devam etmekte ve yeni tasarımsal bilgiler üretmektedir. Bu noktada gerçekleştirilen mekansal adaptasyon tasarım kararları, birçok sağlık sorununu iyileştirmede veya şiddetlendirmede önemli bir rol oynamaktadır. Tarih boyunca salgın hastalıkların etkileri “sağlık” faktörünü hatırlatarak iç mekandan kentsel ölçeğe yapılı çevreyi bu durumla başa çıkması için zorlamıştır. Covid-19 pandemisi ile birlikte karantina kavramının yeniden insanların hayatına girmesi ve bu süreçte uygulanan zorunlu izolasyonlar nedeni ile gündelik yaşantı askıya alınmış; dolayısıyla mekan ile ilişki, mekana dair algı ve sonuç olarak mekan içindeki davranış biçimleri bu süreçte etkilenmiştir. Bu bağlamda mekanların sağlık açısından daha nitelikli olarak adapte edilmesi ve toplumun da bu açıdan yönlendirilmesi gerekliliği ortaya çıkmıştır. Bu durum yapılı çevrenin sınırlarını ve eksiklerini vurgulamış, sağlıklı kent kapsamında şu zamana kadar uygulanan eylem ve tasarımların sorgulanmasına neden olmuş, geçmişten ders alıp bugünkü deneyimlerden öğrenerek yeni mekansal ihtimaller üzerine tartışmayı gerekli kılmıştır. Tez çalışması, gündelik yaşantıyı bu denli etkileyen salgının öne çıkardığı kavram ve yaklaşımlar üzerine odaklanmakta; kentsel, kamusal mekan, mahalle, konut ve birim mekan ölçeğinde, pandemi süreci edinilen deneyimler ışığında fiziksel çevrenin tekrardan nasıl kurgulanabileceği konusunda öneri ve öngörüler sunmaktadır. Sonuç olarak, yaşanan Covid-19 pandemisinin, mekansal adaptasyonu insan niyetinin sınırlarından kurtararak dünyayı yansıtmak, yeniden tasavvur etmek ve adapte etmek için ender bir fırsat penceresini temsil ettiğini savunmaktadır.

Spatial adaptation; includes situations that occur due to human activities as well as the unpredictable effects of natural conditions. The life of the physical environment; contributes to various scientific fields, including architecture and planning, in all processes that adapt to time, conditions and users. Spaces continue their lives with different decisions and interventions and produce new design information. Spatial adaptation design decisions made at this point play an important role in improving or exacerbating many health problems. Throughout history, the effects of epidemics have reminded the "health" factor and forced the built environment from indoor to urban scale to cope with this situation. Daily life has been suspended due to the re-introduction of the concept of quarantine into people's lives with the Covid-19 pandemic and the compulsory isolation applied in this process; therefore, the relationship with the public space, the perception of the space and as a result, the behavior patterns in the space were affected in this process. In this context, the necessity of adapting the public space in a more qualified way in terms of health and directing the society in this respect has emerged. This situation emphasized the limitations and deficiencies of the built environment, caused the actions and designs implemented so far within the scope of the healthy city to be questioned, and necessitated discussion on new spatial possibilities by learning from the past and learning from today's experiences. This study focuses on the concepts and approaches highlighted by the epidemic that affects our daily life so much; It offers suggestions and predictions on how the physical environment can be reconstructed in the light of the experiences gained during the pandemic process at the scale of urban, public space, neighborhood, housing and unit space. As a result, argues that the current Covid-19 pandemic represents a rare window of opportunity to reflect, reimagine and adapt the world by freeing spatial adaptation from the limits of human intention.