Türkiye ve Avrupa fındık fiyatları ve döviz kuru arasındaki nedensellik ilişkisi

Abstract

Bu araştırmada, Türkiye’de 1995–2007 döneminde fındık ihraç fiyatları, döviz kuru ve Avrupa fındık borsa fiyatları arasındaki nedensellik ilişkisi araştırılmıştır. Bu değişkenler arasındaki nedenselliği test etmek için ADF birim kök testi, Johansen Kointegrasyon testi ve Granger Nedensellik testi kullanılmıştır. ADF test sonuçları her üç serinin de durağan olmadığını fakat birinci farklarının durağan olduğunu göstermiştir. Kointegrasyon testinde seriler arasında uzun dönemli ilişki olduğu kaydedilmiştir. Granger nedensellik testi sonuçlarına göre, döviz kurundan Türkiye fındık ihraç fiyatları ve Avrupa fındık borsa fiyatlarına doğru tek yönlü bir nedensellik ilişkisi tespit edilmiştir. Bundan başka Türkiye fındık ihraç fiyatları ve Avrupa fındık borsa fiyatları arasında, çift yönlü bir nedensellik ilişkisi tespit edilmiştir. Sonuçta, döviz kurundaki herhangi bir değişimin, hem Türkiye’de hem de Avrupa’da belirlenen fındık fiyatları üzerinde etkili olacağı söylenebilir. Aynı zamanda Türkiye ve Avrupa’da oluşan fındık fiyatlarının karşılıklı etkileşim içinde olduğu belirlenmiştir.

In this research, the causality relationship among hazelnut export prices of Turkey, exchange rate and hazelnut prices in European commodity exchange. It covers 1995-2007 monthly time series. In order to examine the causality among variables, ADF unit root test, Johansen Cointegration test, and Granger Causality test were used. ADF test results show that, each three series is nonstationary but first differences of them lead to stationary. According to Cointegration test, there is a long term relationship among series. Granger causality test shows that there is unidirectional from exchange rate to hazelnut prices in both Turkey and Europe. Besides there is bidirectional between export prices of Turkey and hazelnut prices in European commodity exchange. It can be said that volatility in exchange rate lead to fluctuations in hazelnut prices of Turkey and Europe. In addition, hazelnut export prices in both Turkey and Europe have mutual interaction.