Zihin yetersizliği olan öğrencilerin problem davranışlarının azaltılmasında küçük grupta uygulanan koşula dayalı olmayan pekiştirme uygulamasının etkililiği

Abstract

Davranış azaltma yöntemlerinden biri olan koşula dayalı olmayan pekiştirme (KODOP)uygulaması davranıştan bağımsız zamana dayalı pekiştireç sunumunu içeren davranışsal müdahale uygulamasıdır. Zihin yetersizliği ve/veya gelişimsel yetersizliği olan bireyler tarafından sergilenen problem davranışların azaltılmasında bilimsel-dayanaklı, işleve dayalı, ılımlı bir uygulamadır. Bu araştırmada, zihin yetersizliği olan öğrencilerin problem davranışlarının azaltılmasında, öğrencilerin rutin olarak eğitim gördüğü sınıflarında, küçük grupta sunulan KODOP uygulamasının etkililiği incelenmiştir. Araştırmada aynı sınıfta öğrenim gören, yaşları 14-18 arasında değişen dört öğrenci katılımcı olarak yer almıştır. Araştırma tek-denekli araştırma modellerinden A-B-A-B modeli ile tasarlanmıştır. Araştırmada katılımcıların problem davranışlarını tanımlamak ve işlevlerini belirlemek üzere betimsel ve deneysel değerlendirmeden oluşan işlevsel değerlendirme sürecine yer verilmiştir. İşlevsel davranışsal değerlendirme sonuçlarına göre katılımcıların problem davranışlarının işlevi üç katılımcı için dikkat elde etme, bir katılımcı için duyusal uyaran elde etme olarak belirlenmiştir. Pekiştireç sunma aralıkları katılımcıların gözlem süresi (10 dakika) boyunca sergiledikleri davranış sayısının gözlem süresine bölünmesiyle bulunmuştur. Ayrıca, KODOP uygulaması kapsamında işleve dayalı ve işleve dayalı olmayan pekiştireçler bir arada kullanılmıştır. Uygulama oturumları katılımcıların rutin sınıflarında küçük grupta gerçekleştirilmiştir. Araştırmanının sosyal geçerliğini değerlendirmek üzere araştırmanın gerçekleştirildiği okulda katılımcıları tanıyan öğretmenlerin ilişkin görüşleri incelenmiştir. Araştırma bulguları, tüm katılımcıların problem davranışlarını %10’dan daha az sergileme ölçütünü karşıladığını göstermektedir. Bununla birlikte, pekiştirme aralığının ve pekiştireç türünün silikleştirildiği silikleştirme evrelerinde katılımcıların problem davranışlarında artma eğilimi görülmemiştir. Sosyal geçerlik verilerinin toplandığı öğretmenlerden elde edilen bulgular ise öğretmenlerin KODOP uygulamasına ilişkin görüşlerinin olumlu olduğunu göstermektedir.

Noncontingent reinforcement (NCR) which is a method of behavior modification to decrease problem behaviors, comprises of presenting a reinforcer independent of presence of a specific behavior. NCR is a function-based, positive, and evidence-based practice to decrease problem behaviors of intellectual and/or developmental disabilities. This study aimed to investigate the effectiveness of NCR provided in small group instructional arrangement to decrease problem behaviors of students with intellectual disabilities. Four students with intellectual disabilities aged between 14-18 participated in the study. An A-B-A-B design was used in the study. Functional-behavioral assessment was used to define and determine the functions of the problem behaviors of the participants. For three participants, the function of the problem behaviors was attention and for one participant, it was automatic reinforcement, based on the premises of functional-behavioral assessment. Reinforcement presentation intervals were calculated by dividing the number of the behaviors exhibited by the participants during the session (10 min.). NCR sessions were utilized in a small group arrangement in the participants’ routine classroom setting. To examine the social validity of the study, the opinions of the teachers having a background knowledge about the participants and working at the same school in which participants are studying were taken. The findings of the study showed that all participants met the criterion of exhibiting problem behaviors less than 10% during a session. There was not an increasing trend in participants’ problem behaviors in fading phases in which the reinforcement intervals and the types of reinforcements were faded. Last, the opinions of the teachers about the social validity of the study were positive.