Türkçe öğretmenlerinin dijital okumaya ilişkin öz yeterlilik ve tutumlarının çeşitli değişkenler açısından incelenmesi: Bursa ili örneği

Abstract

Bu araştırmanın amacı Türkçe öğretmenlerinin dijital okuma tutumlarını ve öz yeterlik inançlarını cinsiyet, yaş, eğitim düzeyi, mesleki deneyim, günlük dijital kitap okuma süresi, okuma materyali tercihi, dijital kütüphane kullanımı ve okunan e-kitap sayısı değişkenlerine göre incelemektir. Araştırma nicel araştırma desenlerinden biri olan ilişkisel tarama modelinde gerçekleştirilmiştir. Araştırmanın örneklemini 2021-2022 eğitim öğretim yılında Bursa ili Osmangazi, Nilüfer, Yıldırım ve Mudanya ilçelerinde Millî Eğitim Bakanlığına bağlı okullarda görev yapan ''basit seçkisiz örneklem yöntemi” kullanılarak belirlenmiş 220’si kadın, 149’uerkek 369 öğretmen oluşturmaktadır. Araştırma için demografik bilgiler Kişisel Bilgi Formu ile toplanmıştır. Araştırmada Çıvğın ve Akkaya (2020) tarafından geliştirilen “Dijital Okuma Öz yeterlik Ölçeği” ile Kırmızı-Susar ve Yurdakul (2021) tarafından geliştirilen “Dijital Okuma Tutum Ölçeği'” kullanılmıştır. Verilerin analizinde SPSS 26 programından yararlanılmıştır. Her iki ölçek ve alt boyutlarına ilişkin puanların standart z dönüşümü yapılmıştır. İstatiksel analizlerde parametrik testler kullanılmıştır. Dijital okuma tutum ve dijital okuma öz yeterlik puanları arasındaki ilişki Pearson korelasyon yöntemi ile saptanmıştır. Gruplara göre her iki ölçek ve alt boyutlarının karşılaştırılmasında ise iki grup için bağımsız gruplar t testi yöntemi, ikiden fazla gruba sahip bağımsız değişken için ise tek yönlü varyans analiz (ANOVA) yöntemine başvurulmuştur. ANOVA için farkın kaynağını belirlemek amacıyla çoklu karşılaştırma yöntemlerinden LSD yöntemi kullanılmıştır. Araştırma bulguları incelendiğinde Türkçe öğretmenlerinin dijital okuma tutum düzeylerinin yüksek düzeyde olduğu tespit edilmiştir. Alt boyutlar değerlendirildiğinde ise öğretmenlerin dijital okuma tercih boyutunda ve dijital okuma özellik boyutunda yüksek tutum düzeyine sahip oldukları görülmüştür. Türkçe öğretmenlerin öz yeterlik inançlarının orta düzeyde olduğu gözlemlenmiştir. Tutum ölçeğinin genel puanlarına ilişkin bulgular incelendiğinde süre değişkeninin, öz yeterlik ölçeğinin genel puanları incelendiğinde ise cinsiyet ve okunan dijital kitap sayısı değişkeninin anlamlı fark oluşturduğu görülmüştür. Tutum ölçeğinin dijital okuma tercih ve dijital okuma özellik alt boyutlarında eğitim düzeyi, günlük dijital kitap okuma süresi, okuma materyali tercihi, dijital kütüphane kullanımı, okunan dijital kitap sayısı değişkenlerinin anlamlı fark oluşturduğu görülmüştür. Cinsiyet değişkeni tercih boyutunda anlamlı fark oluştururken, özellik boyutunda anlamlı fark oluşturmamaktadır. Öz yeterlik ölçeğinin erişim, amaca uygunluk, kullanma ve olumsuzluk alt boyutlarında cinsiyet, günlük dijital kitap okuma süresi, okuma materyali tercihi, dijital kütüphane kullanımı, okunan dijital kitap sayısı değişkenlerinin anlamlı fark oluşturduğu görülmüştür. Eğitim düzeyi değişkeni kullanım boyutunda, yaş değişkeni olumsuzluk ve amaca uygunluk boyutunda, mesleki deneyim değişkeni ise amaca uygunluk alt boyutunda istatiksel olarak anlamlı fark oluşturmamaktadır.

The purpose of this study is to examine the digital reading attitudes and self-sufficiency of Turkish teachers with respect to gender, age, training level, occupational experience, spent time on reading e-book, reading material preference, the use of e-library amd the number of e-book read. This study is carried through correlational survey model as a quantative research model. The research sample includes 369 Turkish teachers working at public schools in Osmangazi, Nilüfer, Yıldırım, Mudanya in Bursa. As a simple random sample, the group includes 220 women and 149 men. All demographic informations are held by personal information forms. “Digital Reading Self-Efficacy Scale” created by Çıvğın and Akkaya (2020), and “Digital Reading Attitude Scale” by Kırmızı-Susar and Yurdakul (2021) are used in the study. For the data analysis, SPSS 26 programme is used. A standard z transform is held for the two scales and their subscales. Parametric tests are also used in statistical analysis. For the analysis of subscales, two groups are examined by independent samples t-test; but independent variable having more than two groups is examined by one-way variance analysis (ANOVA). LSD method, a multiple research method, is used with the purpose of comparing the results for ANOVA. The research findings show that Turkish language teachers’ digital reading attitude is quite high. When the findings related to the sub-dimensions were evaluated, it was seen that the teachers had a high level of attitude in the digital reading preference dimension and the digital reading feature dimension.The self-efficacy level of the teachers is found medium-level. The attitude scale findings show that duration leads a significant difference. However, the self-efficacy scale findings show gender and the number of e-book read have an important place for a significant difference. It is found that training level, spent time on e-book reading, reading material preference, the use of e-library, the number of e-book read creates a significant difference for the attitude scale. Gender variable makes a significant difference on the preference level whereas it does not cause it on the feature level. For the subscales of self-efficacy scale, -including accessibility, expediency, use and negativeness-, the findings show that gender, spent time on e-book reading in a day, reading material preference, the use of e-library and the number of e-book read make a significant difference. Also, training level variable on the level of use; age variable on the level of negativeness; occupational experience variable on the level of expediency do not make a statistically significant difference.