Alexander Gottlieb Baumgarten'da duyusal bilginin bilimi olarak estetik

Abstract

Estetiği bir felsefe disiplini olarak teori alanına süren Baumgarten için ilk aşamada önemli olan ''duyusal bilgi''nin bireysellik hakkının geçerli kılınmasıdır. ''Estetik'' sözcüğünün ''duyu, algı ve duyguyla ilgili'', ''duyusal olarak anlaşılır'' bağlamındaki temel anlamına bağlı kalmakla birlikte Baumgarten terimi bir güzel teorisi olarak da kullanır. Bunun nedeni, Baumgarten'ın güzel sorununu bilgi kuramsal bir proje içinde ve bu projenin gereklerine bağlı olarak ele almış olmasıdır. Baumgarten'a göre bir yandaaçık ve seçik düşüncelere dayalı akıl bilgisi (cognitio rationis), öbür yanda karmaşık ve bulanık algılara dayalı duyu bilgisi (cognitio sensitiva) vardır. Birincisi bir üst düzey bilgi kuramı (gnoseologia superior) olarak doğruluğunu ya da gerçekliğini mantık ile matematikte bulurken, ikincisi bir alt düzey bilgi kuramı (gnoseologia inferior) olarak yetkinliğini estetikte bulur. Baumgarten'ın kurmak istediği, duyusal bilginin ya da duyumların bilimi olarak estetiğin konusu ve amacı ''duyusal mükemmellik'' yani güzel ya da güzellik oluşturur. Duyumlar yoluyla elde edilen bilginin sorunlarını konu edinip ''duyusalın mükemmelliği'' öğretisini ortaya koyarken gerçekleştirmek istediği de ''güzel üzerine düşünme sanatı''dır (ars pulchre cogitandi).

For Baumgarten who introduces aesthetics as a philosophical discipline to the theoretic grounds, the prior importance becomes validating the individuality of “sensitive cognition.” Baumgarten abiding the word “Aesthetics” to be with its base meaning as “relating to sense, perceive and emotion”, “understood as emotionally,” he uses the term as a theory of beauty. The reason for doing so is that Baumgarten takes the question of beauty in a gnoseological project, and in reliance on the requirements of such project. To Baumgarten, on the one hand, there exists mind knowledge (cognitio rationis) based on cognitive thoughts, and on the other hand, there exists sense knowledge (cognitio sensitiva) based on blurred perceptions. The former is superior gnoseology (gnoseologia superior) which finds its rightfulness or necessity in logic and mathematics, and the latter is inferior gnoseology (gnoseologia inferior) finds its competence in aesthetics. What Baumgarten desires to create, as the science of sensitive cognition or the science of the senses, sets itself on beauty or beautiful. What, also, he desires to realise, while questioning the knowledge gained by senses, is the “art of thinking on beauty” (ars pulchre cogitandi) as he lays his discipline of the “perfection of the sensual” gathered via senses