Medenî usûl hukukunda usûlî müktesep hak

Abstract

Usûlî müktesep hak, Yargıtay’ın bozma kararı ve bu bozma kararına uyması ile ortaya çıkan durumları ifade etmek amacıyla geliştirilen bir terimdir. Bu sebeple söz konusu terim, yalnızca bu kararlar çerçevesinde ele alınmalı ve başkaca meseleleri açıklamak amacıyla kullanılmamalıdır. Usûlî müktesep hak, ileri sürüldüğü içtihadı birleştirme kararlarında iki türe ayrılmıştır. Bunlardan ilki, bozma kararına uyma yönünde karar verilmesinin ardından hem derece mahkemesinin hem de Yargıtay’ın bu bozma kararı ile bağlı olmasıdır. Usûlî müktesep hakkın bir diğer türü ise Yargıtay’ın bozma kararı ile bozma kapsamı dışında kalan hususların kesinleşmesidir. Çalışmamızın sonucunda usûlî müktesep hak ile açıklanan her iki durumun da Türk hukukunda mevcut hukukî kurumlarla (kesin hüküm ve hukukî güvenlik)açıklanabildiği ve dolayısıyla “usûlî müktesep hak” adı altında bir terime ihtiyaç bulunmadığı sonucuna varılmıştır. Zira verilen mahkeme kararından keyfî olarak dönülebileceğinin kabulü, hâlihazırda, mahkemenin önüne gelen uyuşmazlığı çözüme kavuşturması yükümlülüğüne aykırıdır. Ayrıca açıkça bozma kapsamı dışında bırakılan hususlar, kesin hükmün bağlayıcı etkisinden yararlanabilmektedir. Bu noktada, bozma kapsamı dışında bırakılmış hususlar bakımından da açıkça bir hüküm kurulmasının daha isabetli olduğu görülmektedir.

Procedural vested right is a term developed to express the situations that arise with the reversal decision of the Supreme Court and its compliance with this reversal decision. For this reason, the term in question should be handled only within the framework of these decisions and shouldn’t be used to explain other issues. The procedural vested right is divided into two types in the decisions to combine the jurisprudence in which it is asserted. The first of these is that after the decision to comply with the reversal decision, both the court of instance and the Supreme Court are bound by this reversal decision. Another type of procedural vested right is the finalization of matters outside the scope of reversal by the Supreme Court's decision of reversal. As a result of our study, it has been concluded that both situations explained by theprocedural vested right can be explained by the existing legal institutions (final judgment and legal security) in Turkish law, and therefore there is no need for a term under the name of "procedural vested right". Because the acceptance of the arbitrary reversal of the court decision is contrary to the obligation of the court to resolve the dispute before it. In addition, matters that are expressly excluded from the scope of annulment can benefit from the binding effect of the final judgment. At this point, it is seen that it would be more appropriate to make a clear judgment in terms of matters excluded from the scope of reversal.