Dış grup tarafgirliği formu olarak Avrupa ülkelerine göç etme isteğinin İranlı üniversite öğrencilerinin komplo teorilerine inanma yatkınlıklarındaki rolü

Abstract

Bireylerin komplo teorilerine inanma nedenleri yakın zamanlarda kapsamlı bir şekilde araştırılmaya başlanmıştır. Araştırmacılar bu olgunun oluşumunda genellikle birey içi süreçleri vurgularken, kimi araştırmacılar da gruplar arası süreçlere odaklanarak komplo teorilerine inanma olasılığının bireylerin grup üyeliklerinden de etkilendiğini ileri sürmüşlerdir. Komplo teorilerine duyulan inancın hayli yaygın olduğu bilinen Ortadoğu ülkelerinde bu tür „açıklamaların‟ hayatın birçok alanını etkilediği göz önünealındığında, söz konusu inancın sosyal kimlik özdeşleşmeleriyle yakından ilişkili olduğunu düşünmek mümkündür. Sosyal Kimlik yaklaşımından yola çıkarak, ulusal kimlikleriyle özdeşleşme düzeyleri yüksek olan bireylerin ülkeleri hakkındaki komplo teorilerine inanma olasılıklarının da artacağını öngörülebilir. Öte yandan, ulusal kimliklerle özdeşleşme düzeyleri düşük olan bireylerde bu eğilimin daha az olmasıbeklenecektir. Hatta komplo teorilerinde fail konumunda görülen ülkelere yönelik birdış grup tarafgirliğinin söz konusu teorilere inancı zayıflatmasının mümkün olduğu daileri sürülebilir. Bu tez çalışmasının ana amacı, İranlı üniversite öğrencilerinin ulusal kimlikleriyle özdeşleşme düzeyleri, Avrupa’ya yönelik dış grup tarafgirlikleri ve Avrupa ülkelerine göç etme isteklerinin biri COVID-19, diğeri de 2030 Sürdürülebilir Kalkınma Sözleşmesi hakkındaki iki Avrupa kaynaklı komplo teorisi inanma olasılıklarını nasıl yordadığını incelemektir. Bir diğer amaç da İranlı üniversite öğrencilerinin Avrupa’ya yönelik sosyal temsillerini incelemek olmuştur. Bulgular ulusal kimlikle özdeşleşme ve Avrupa’ya göç etme isteği değişkenlerinin Avrupa’nın fail olarak görüldüğü bu iki komplo teorisine inanma eğiliminin en güçlü yordayıcıları olduğunu ortayakoymaktadır: Her iki komplo teorisine duyulan inancın düzeyi ulusal kimlikle özdeşleşme arttıkça yükselmekte, göç etme isteği arttıkça düşmektedir. Ayrıca, dış grup tarafgirliği yüksek ve düşük olan üniversite öğrencilerinin sosyal temsillerinin de bu eğilimleriyle tutarlı biçimde şekillendiği saptanmıştır.

The reasons why individuals believe in conspiracy theories have recently been extensively researched. While researchers have generally emphasized intra-individual processes in the formation of this phenomenon, some researchers have focused on intergroup processes and argued that the likelihood of believing in conspiracy theories is also affected by individuals' group membership. Considering that such 'explanations' affect many areas of life in Middle Eastern countries where the belief in conspiracy theories is known to be quite widespread, it is possible to think that this belief is closely related to social identity identification. Based on the Social Identity approach, it can be predicted that individuals with high levels of identification with their national identities will be more likely to believe in conspiracy theories about their countries. On the other hand, individuals with low levels of identification with national identities would be less likely to do so. It can even be argued that it is possible that an outgroup bias towards countries that are seen as perpetrators in conspiracy theories may weaken the belief in these theories. The main purpose of this thesis is to examine how Iranian university students' level of identification with their national identity, their outgroup bias towards Europe, and their desire to migrate to European countries predict their likelihood of believing two European conspiracy theories, one about COVID-19 and the other about the 2030 Sustainable Development Agreement. Another aim was to examine Iranian university students' social representations of Europe. The findings revealed that identification with national identity and desire to migrate to Europe were the strongest predictors of the tendency to believe in these two conspiracy theories in which Europe was seen as the perpetrator: The level of belief in both conspiracy theories increases as identification with national identity increases and decreases as the desire to migrate increases. Moreover, the social representations of university students with high and low outgroup bias were found to be shaped in a manner consistent with these tendencies.