Üniversite öğrencilerinde vergi bilincinin değerlendirilmesi: Türkiye ve Polonya örneği

Abstract

Kamusal mal ve hizmetlerin sunumunun etkin ve verimli bir şekilde gerçekleşebilmesi için vergi gelirleri büyük önem arz etmektedir. Vergi gelirlerinin tahsilatında optimal düzeyin yakalanabilmesinin yegâne şartı ise vergi mükelleflerinin kamusal mal ve hizmetlerin finansmanı için vergi gelirlerine ihtiyaç duyulduğunun bilincinde olmasıdır. Verginin önemini bilen bireylerin vergi ile ilgili yükümlülüklerini yerine getirmedeki isteklilik düzeyleri ve içsel motivasyonlarını karşımıza vergi bilinci kavramı olarak çıkmaktadır. Bu noktada vergi bilinci bireylerin vergiye uyumunun sağlanması açısından önemli bir kavram haline gelmiştir. Gerek birey gerekse de toplum düzeyinde vergi bilinci olgusunun yerleşebilmesi birçok faktöre bağlı olarak değişiklik gösterebilmektedir. Literatürde son dönemde vergi bilinci, vergi uyumu, vergi psikolojisi ve ahlakı gibi konularda çalışmalar yapılarak verginin ekonomik, mali, hukuki ve siyasi boyutundan ziyade sosyolojik boyutu da ele alınmaktadır. Gelecekte potansiyel vergi mükellefi olacak öğrencilerin vergi bilinç düzeylerinin incelenmesi önem arz etmektedir. Bu çalışmada farklı vergi kültürlerine sahip olan Türkiye ve Polonya’da eğitim görmekte olan toplamda 708 üniversite öğrencisine anket uygulaması gerçekleştirilmiştir. Kullanılan anket literatürde geliştirilen ölçeklerden derlenmiş ve etik kurulu onayı alınmıştır. Anket sonuçları istatistiksel olarak değerlendirilmiştir. Öğrencilerin daha önce vergiye ilişkin ders alma, vergi beyannamesi doldurma ile vergi bilinç düzeyleri arasında bir ilişki bulunup bulunmadığına ilişkin sorulan sorulara istinaden verilen yanıtlar neticesinde anlamlı farklar tespit edilmiştir. Yapılan çalışma neticesinde her iki ülkedeki öğrencilerin vermiş olduğu cevaplara istinaden aritmetik ortalamalar orta düzeyde gözlemlenmiş ve skorlar açısından büyük farklılıklar izlenmemiştir. Anket sonuçlarına göre vergi eğitiminin hem niteliksel hem de niceliksel olarak iyileştirilmesinin vergi bilincini artıracağı ve vergiye gönüllü uyumu kolaylaştıracağı sonucuna ulaşılmıştır.

Tax revenues are of great importance for the effective and efficient provision of public goods and services. The sole condition for achieving an optimal level of tax collection is the awareness of taxpayers regarding the need for tax revenues to finance public goods and services. The concept of tax consciousness emerges when individuals who understand the importance of taxes exhibit willingness and intrinsic motivation to fulfill their tax obligations. Tax consciousness has become a significant concept in ensuring tax compliance at both the individual and societal levels. However, the establishment of tax consciousness in individuals and society depends on various factors. Recent studies in the literature have explored tax consciousness, tax compliance, tax psychology, and ethics, focusing not only on the economic, financial, legal, and political dimensions of taxes but also on the sociological aspect. Examining the level of tax consciousness of potential taxpayers, such as university students, is crucial for the future. In this study, a questionnaire was administered to a total of 708 university students in Turkey and Poland, which have different tax cultures. The questionnaire was compiled from established scales in the literature and received ethical approval. The results of the questionnaire were statistically analyzed. Significant differences were observed in the responses to questions about whether there is a relationship between students' previous exposure to tax-related courses, filling out tax returns, and their level of tax consciousness. The findings of the study revealed that the arithmetic means of the responses from both countries were observed to be at a moderate level, and significant differences in scores were not observed. According to the questionnaire results, improving tax education both qualitatively and quantitatively would enhance tax consciousness and facilitate voluntary tax compliance.