Deri boyaması üzerine etki eden analitik parametrelerin optimizasyonu

Abstract

Deri endüstrisinde boyama, tabaklama ve bitirme işlemleri arasmda yer alan bir geçiş prosesidir. Deri boyacılığı; derinin sabit bir kimyasal yapıya sahip olmaması ve etkili birçok parametrenin bulunması sebebiyle, tekstil boyacılığına nazaran oldukça karmaşıktır. Boyarmaddenin üç boyutlu kollagen lifleri arasına bağlanması diğer materyallerden farklı oltıp, birbirini takip eden birçok olayın bir sonueudur. Tabaklama sürecinde uygun boyama metodu seçilirken, boyama şartlarının optimize edilmesi, boyamanın homojen yapılması, partiler arasında farklılık bulunmaması dikkate alınır ve sonuçta rasyonel ve ekonomik bir çalışma mümkün olur. Çalışmamızda; deri endüstrisinde boyamaya etki eden analitik parametrelexin optimizasyon Çalışmaları yapılmıştır. Bu amaçla seçilen boyalarla (CI. Aftiâ Yellow 194, CX Acid Red 357, CI. Acid Blue 193, CX Acid Brown 354, CX Acid Black 210) boyama çalışmaları yapıldı ve her bir boya için, boyama ortamına ilişkin secileri altı parametre incelendi Bu parametreler; banyo (boyana ortamındaki su) miktarı, sıcaklık, süre, pH, formik asit miktarı, yardımcı madde miktarıdır. Seçilen faktörlerin boyamaya olan etkileri kemomeîrik yöntemlerle araştırıldı. Bu amaçla her bir boyarmadde için Plackett - Burman Deneysel Dizayn yöntemi ile en etkili parametrelerin süre ve yardımcı madde miktarı olduğu tespit edildi Bunların optimum koşuHannın belirlenmesi amacryla Doeblert Deneysel Dizaynı uygulandı ve her bir boyarmadde için optimum koşullar belirlendi Yapılan boyama işlemleri sonucunda, boyama ortamında bağlanmadan kalan boyarmadde miktarımn tespiti için ekstraksiyoB çalışmaları yapıldı ve UV- Vis spektroskopiyle absorbans ölçümleri yapıldı. Bkstraksiyon çalışmaları içirt, kloroformda hazırlanan 0.1 M TBAC1 (tetra n- bütil amonyum kiorür) çözeltisi uygun çözgen olarak belirlendi.

Dyeing is a crossing process between tanning and finishing in leather industry. Compared to textile dyeing, leather dyeing is quite complicated because many parameters are effective and there is no certain chemical structure of leather. Bonding of dyes into three dimensional collagen fibres is different from other materials and it is consequences of many cases. During the tanning process, when choosing suitable dyeing procedure it must be taken into account that dying process was optimized, homogeneous dyeing was performed and there are no differences between consignments. As a consequence of these considerations rational and economical dyeing is possible. In this thesis, we investigated analytical parameters that might have significant effects on feather dyeing and optimized the most significant parameters. Five dyes such as C.I. Acid Yellow 194, C.L Acid Red 357, C.I. Acid Blue 193, C.I. Acid Brown 354, CX Acid Black 21 Q were used fer optimization studies. Six parameters such as amount of water in dyemg bath, temperature, time of dyeing, pH, amount of formic acid and amount of auxiliary agent were investigated for screening and optimization. The effect of parameters ob leather dyeing with selected dyes was investigated using chemometric methods. Time of dyeing and amount of auxiliary agent were found significant parameters using Plackett Burman Design for each dye. In order to determine optimum conditions of these parameters Doeblert Design was applied. Screening and optimizatio» studies were performed on the bases of absorbance measurements of dyes retained without bonding to the leather in dye bath. The dyes were extracted using chloroform containing 0. 1 M TBACL.