Celali kuşatması altında Bursa

Abstract

17. yüzyıl tüm dünyada pek çok alanda değişim ve dönüşümlerin yaşandığı önemli bir dönemdir. Bu değişim ve dönüşümler beraberinde pek çok tepkiler getirmiştir. Osmanlı İmparatorluğu da bu değişimi yaşayanlardan devletlerden biridir. Celali İsyanları Osmanlı İmparatorluğu'nda ortaya çıkan bu değişimlerin tepkisi olarak değerlendirilebilir. Doğrudan Hanedanı ya da devleti hedef almayan bu isyanları, bugünün dinamikleri ile anlamak mümkün değildir. Celali grupları içerisinde toplumun hemen her sınıfından insanları görmek mümkündür. Bu insanların ortak bir amacının olduğunu söylemek zor olsa da temelde daha iyi yaşam şartlarına kavuşmak arzusu ortak amaç olarak görülebilir. Celalilerin amaçları göz önüne alındığında Bursa'nın Celalilerce istila edilmesinin belli amaçlar dahilinde olduğu düşünülmektedir. Devlet ile pazarlık ederek iyi mevkileri elde etmek isteyen Celaliler için Bursa önemli bir pazarlık noktası olmuştur. Anadolu'nun en büyük şehri ve imparatorluğun en önemli ticaret merkezlerinden biri olan Bursa, 1607'de Kalenderoğlu Mehmed Bey'in lideri olduğu Celali birliklerince istila edilmiştir. İstila süresince Celali liderinin elçileri sürekli İstanbul'a giderek Kalenderoğlu'na tekrar yeni bir idari görev verilmesi için pazarlık etmiştir. Bursa'nın Celali İsyanlarından çok fazla etkilenmediği savunulmaktadır. Ancak bu çalışma kapsamında okunan kaynaklar neticesinde Bursa'nın maruz kaldığı tahribatın bilinenden daha çok olduğu tespit edilmiştir. Yaklaşık iki ay süren bu istila boyunca şehrin doğusunun büyük kısmının tahrip edildiği görülmüştür. Ayrıca Celali istilasından hemen sonra Bursa'da yeni bir istilayı engellemek için bir sur inşa edilmiştir. Bu araştırmada bu surun haritası çıkarılmıştır.

The 17th century is an important period in which changes and transformations are experienced in many filed all over the world. These changes and transformations brought together many reactions. The Ottoman Empire is one of the states that experienced this change. The Celali rebellions can be regarded as the reaction of these changes that emerged in the Ottoman Empire. It is not possible to understand these rebellions, which do not directly target the Ottoman dynasty or the state, with the dynamics of today. It can be possible to see people from nearly all classes of the society in the Celali groups. Although it is difficult to say these people have a common purpose, it is possible to say the basic aim of them is to get better life standards. Considering the purposes of the Celalis, Bursa invasion had some specific aims. Bursa has become an important bargaining point for the Celalis who want to negotiate with the state and to get good position in the state. Bursa, which is the one of the most important trade center in the empire and biggest city in the Anatolia, was invaded by the Celalis under the leadership of Kalenderoğlu Mehmed Bey in 1607. During the invasion, the envoys of the Kalenderoğlu were constantly going to Istanbul and negotiated for giving an administrative function to their leader. It is argued that Bursa was not affected too much by the Celali rebellion. However, it is determined thanks to the resources read for the thesis, the destruction of the Celalis in Bursa were farther than known. During this invasion that lasted for about two months, most of the east side of the city was destroyed. Moreover, shortly after the Celali invasion, in order to prevent a new invasion, a wall constructed in Bursa. In this thesis, the map of the wall is trying to demonstrate.