Yetişkinlik döneminde dindarlık ile benlik kavramı değişkenleri arasındaki ilişki

Abstract

Gelişim dönemlerinden yetişkinlik döneminde dindarlık ile benlik kavramı değişkenleri olarak tespit edilen benlik saygısı, kendini izleme ve empati arasındaki ilişkiyi incelemeyi amaçlayan bu çalışma, din psikolojisi bilim dalında yapılan bir alan araştırmasıdır. Bu amacı gerçekleştirmek için öncelikle konunun teorik çerçevesi çizilerek kavramsal zemini hazırlanmıştır. Daha sonra da anket uygulamasından elde edilen veriler analiz edilmiştir. Temelde teorik çerçeve ve anket uygulaması olmak üzere iki ana bölümden oluşan bu çalışmanın giriş bölümünde; araştırmanın konusu, amacı, önemi ve yöntemi belirtilmiştir. Daha sonra teorik çerçeve adı altında dört ayrı alt bölümden oluşan araştırmanın birinci ve ikinci bölümünde, öncelikle gelişim ve din psikolojisi verilerinden hareketle yetişkinlik döneminin genel bir profili çıkartılmıştır. Öte yandan üçüncü bölümde ise, adı geçen dönemde dindarlık ve benlik gelişimi üzerinde durulmuştur. Bu bağlamda teorik çerçevenin son bölümü olan dördüncü bölümde de, benlik kavramı değişkenleri çatısı altında yer verilen benlik saygısı, kendini izleme ve empati kavramlarının tanımlarına ve dindarlıkla olan ilişkileriyle ilgili psikolojik kapsamlı kuramsal açıklamalara yer verilmiştir. Ayrıca araştırmada, dindarlık olgusu, dikotomik bir yaklaşım olan iç ve dışgüdümlü dindarlık modeliyle; benlik kavramı değişkenleri ise benlik saygısı, kendini izleme ve empati kavramlarıyla sınırlandırılmıştır. Araştırmanın anket uygulamasını esas alan ikinci ana bölümde ise, anket tekniğiyle toplanan araştırma bulgularına ve bulgulara ilişkin analiz ve yorumlara yer verilmiştir. Bu bağlamda öncelikle hipotezler, ölçme araçları ile örneklem grubu ve özellikleri gibi teknik olarak anket uygulamasına ilişkin metodik bilgiler verilmiştir. Öte yandan araştırmanın anket uygulamasında, kurgulanan bağımlı ve bağımsız değişkenleri ölçmek için Türk toplumu ve kültürü üzerinde psikometrik açıdan geçerliği ve güvenilirliği yapılmış dört adet ölçek kullanılmıştır. Uygulamada kullanılan anket formu, Bursa’da çeşitli meslek gruplarına mensup yetişkinlerin seçildiği evreni temsilen, yine Bursa il sınırları içerisinde beş farklı türden meslek grubuna sahip kamu ve özel kurum ve kuruluşlarında çalışan 600 yetişkin denek üzerinde tesadüfî örneklem yoluyla uygulanmıştır. Uygulanan anket aracılığıyla deneklerden alınan ham verilere, cinsiyet, yaş ve dindarlık gibi nitel karakterdeki bağımsız değişkenler ışığında temelde Pearson Moment Korelasyon Analizi, t Testi ve Tek Yönlü Varyans Analizi gibi parametrik istatistiksel analiz teknikleri uygulanarak, bağımlı ve bağımsız değişkenler arasındaki ilişki ve farklılıklara bakılmıştır. Yapılan istatistiksel analizler sonucunda; “yetişkinlik döneminde geliştirilen iç ve dışgüdümlü dindarlık modelleri ile belirlenen benlik kavramı değişkenleri arasında anlamlı ilişki ve farklılıklar” olacağı öngörüsünden hareketle geliştirilen temel hipotezlerin büyük çoğunluğunun yüksek bir düzeyde desteklendiği tespit edilmiştir.

The present study which finds a place in the field of psychology of religion aims to examine the relationship between religiosity and such self concepts as self-esteem, self-monitoring, and empathy in adulthood. A conceptual framework was made available for this end before carrying out a questionnaire to be analyzed. The study is made up of two basic chapters. The first deals with the theoretical and the second with the empirical aspects. The introductory chapter tackles the subject matter, the importance, and the techniques of the research. The first and the second chapters which consist of four subtitles to deal with the theoretical aspect highlight the general outlines of adulthood period taking a psychology of religion viewpoint. Chapter three examines the relationship between religiosity and self growth. Chapter four introduces psychological theories on such variables of self-concept as self-esteem, self-monitoring, and empathy with regard to their relationship with religiosity. The second part of the study analyzes the outcome of the questionnaires. It primarily introduces methodological techniques regarding hypothesis, measurement tools, and sample group. The study used four scales to test the validity and reliability of the questionnaire dependent and independent variables. The questionnaire, using random sampling method, was carried out on 600 adult subjects who work in state offices or in private sector in Bursa. Such data as sex, age, and religiosity were tested through the techniques of parametric statistical analysis like Pearson’s Product Moment Correlation Analysis, t Test, and One Way Analysis of Variance in the light of qualitative independent variables. Such analysis supported that the great majority of the hypothesis of the study.