Klâsik dönemde Bursa'da bir semt: Hisar

Abstract

Bu çalışmada Osmanlı Devleti’nin ilk başkenti olan Bursa’nın çekirdeği durumundaki Hisar’ın klâsik Osmanlı dönemindeki durumu ele alınmıştır. Hisar yıkıcı muharebeler olmaksızın teslim alındığından Bizanslılarca inşa edilen şekliyle Osmanlılar’a geçmiştir. Rumlar’ın boşalttığı şehre Türkler’in yerleştirilmesinin ardından öncelikle devlet erkânınca başlatılan imar faaliyetleriyle Hisar, kısa zamanda Türk-İslâm çehresi kazanmıştır. Surlarla çevrili olmanın sağladığı güven duygusunun da etkisiyle, burası kent büyüyüp genişledikten sonra bile elit kesimce tercih edilen bir yerleşim birimi olma özelliğini sürdürmüştür. Bu yüzden Hisar’ın kurulup gelişmesinde katkısı olan aileler aynı zamanda Bursa’nın tarihinde rol oynamış önemli şahıslardan meydana gelmişlerdir. Yerleşim alanı olarak gördüğü rağbetin neticesinde ev yapacak arsa bulunması gitgide güçleştiği için, dikey yapılaşma hız kazanmaya başlamıştır. Giyim-kuşam ya da mutfak kültürü gibi unsurlar pek tabii şehrin diğer kesimlerinden kayda değer bir farklılık arz etmemiştir. Ancak okullaşma oranındaki yükseklik nedeniyle eğitim-öğretim alanında Hisar, bir parça önde görünmektedir. Bünyesinde bulunan darphane, saray gibi kamusal mekânlar da onu, diğer semtlerden ayıran unsurlardır. Sonuç olarak denilebilir ki Hisar, Bizans ve Osmanlı kültürlerinin iç içe geçtiği, gerek sahip olduğu kurum ve kuruluşlarıyla, gerekse de sakinleriyle Bursa’nın müstesna bir semti olmuştur.

This study deals with the situation of Hisar which was the core of Bursa, the first Ottoman capital, in the Ottoman classical period. Hisar was conquered by the Ottomans without any devastating battles as it had been built by Byzantines. After being left by Greeks and Turks settled, Hisar gained a Turkish-Islamic identity in a short time through the construction activities and public works initiated by statesmen. Because of the sense of security which is the result of being surrounded by ramparts, it remained a preferable district by the elite people even after the city grew and expanded. Therefore, the families that contributed to improvement of Hisar were significant people who played important roles in the history of Bursa. Because of the fact that finding a suitable land to build a house gradually become difficult due to the great demand, the vertical housing gained speed in Hisar. Clothes or cuisine did not naturally have a significant difference from the other parts of the city. But Hisar seemed one step ahead in education because of the high rate of schooling. Containing some state buildings such as mint, palace etc. is the distinctive feature which puts Hisar forward among other districts. As a conclusion, it may be said that Hisar became a distinguished district of Bursa, where Byzantine and Ottoman cultures were mixed, in the sense of both the institutions and buildings it had, and the inhabitants.