Zeytinde halkalı leke hastalığının Bursa koşullarındaki biyolojisi üzerinde araştırmalar

Abstract

Bu çalışmada, Bursa koşullarında Spilacaea oleagina (Cast.) Hughes’in neden olduğu zeytinde yaprak lekesi hastalığının biyolojisi 2004 ve 2005 yetiştiricilik dönemleri boyunca çalışılmıştır. Çalışma Bursa’da en yaygın olarak yetiştirilen, hastalığı orta derecede duyarlı, Gemlik çeşidi ile yapılmıştır. Buna göre Bursa’nın önemli zeytin yetiştirilen ilçeleri olan Orhangazi ve Görükle’de hastalığın seyrinin genel olarak benzer olduğu gözlenmiştir. Orhangazi’deki üretici bahçesinde uzun yıllardır fungisid uygulanmaması nedeniyle hastalığın Görükle’de zeytin fidanları ile yeni kurulan denemeye göre daha yüksek olduğu görülmüştür. Bu da hastalığın yıllar içerisinde önemini arttırdığını göstermektedir. Buna göre Orhangazi’de fungisid uygulanmayan üretici bahçesinde hastalıklı yaprak yüzdesi yetiştiricilik dönemi boyunca 5,6 - 62,9 arasında, hastalık şiddeti ise (Towsend – Heuberger formülüne göre) 1.1 - 31.8 arasında saptanmıştır. Görükle’de ise hastalıklı yaprak yüzdesinin 0,3 - 9,9 asında, hastalık şiddetinin ise 0,6 - %4,9 olduğu ve mevsimlere göre değiştiği saptanmıştır. S.oleagina’nın bitkiye penetrasyon yapabilmesi için bütün yıl (12 ay) süresince uygun koşulların sağlandığı tahmin edilmektedir. Fungus giriş yaptıktan sonra hava koşullarına bağlı olarak inkübasyon süresinin değiştiği düşünülmektedir. Optimum gelişme sıcaklıklarına yakın ilkbahar başında bu süre en kısa olup hastalık belirtileri ilkbaharın sonunda görülür. İlkbaharın sonunda meydana gelen enfeksiyonlarda ise inkübasyon süresinin yaz sıcaklıkları nedeniyle uzamasıyla ilk belirtilerin sonbaharda görüldüğü tahmin edilmektedir. Benzer olarak sonbaharda oluşan enfeksiyonlar ise kış periyodundaki soğuk hava nedeniyle ilk belirtilerini ilkbaharda gösterdiği düşünülmektedir. Ayrıca kış enfeksiyonlarının bir kısmının uzun süre latent kalması ve sıcaklıkların düşük olması nedeniyle çok önemli olmadığı düşünülmektedir. Tarım ve Köyişleri Bakanlığının önerdiği şekilde yılda iki defa ilkbahar ve sonbahar mevsimlerinde ilaçlama ile hastalığın önüne geçilebilmiştir. S.oleagina ile enfekteli bir yaprak 9 ay boyunca hiç dökülmeden kalabilir ve 3 mevsim boyunca inokulum kaynağı özelliğini devam ettirebilir. Genel olarak leke çapları Eylül- Ekim dönemlerinde ve beyaz lekelerin bir kısmı hariç Mart – Nisan – Mayıs dönemlerinde geliştiği gözlenmiştir. S.oleagina’nın tipik belirtilerinden farklı olarak görülen beyaz lekelerin direk beyaz olarak oluştuğu veya tipik lekelerin sonradan beyazlaştığı düşünülmektedir. Beyaz lekelere fungusun gelişmesi için uygun olmayan hava koşullarının neden olduğu düşülmektedir.

In this study, the biology of olive leaf spot disease caused by the fungus Spiloceae oleagina (Cast.) Hughes. was investigated during 2004 and 2005 growing seasons. Experiments were conducted on cv. Gemlik olive (Olea europaea L.) that was moderate susceptible and the most common cultivar in Bursa. The disease progress was similar in Orhangazi and Görükle. In contrast, the data on young seedlings grown in Görükle indicated a lower disease level compared to Orhangazi due to absence of synthetic fungicide applications for many years. These results demonstrated that the increase of disease levels in each of following years. In Orhangazi orchard that received no fungicide applications for many years, percentage of diseased leaves ranged from 5,6 to 62, while that of disease severity (acording to Towsend – Hueberger) ranged from 0,3 to %31,8 in one growing season. Percentage of diseased leaves in Görükle ranged from 0,3 to 9,9, while that of disease severity ranged from 0,6 to 4,9. The disease levels varied from one season to another. The weather conditions were favorable during the growing year (12 months) for the penetration of S.oleagina. The incubation period followed by penetration period was the shortest in early spring due to the optimum temperature and the symptoms of disease occurred in late spring. The incubation period of pathogen extended in the infections occurred in late spring and first symptoms were observed in autumn. Similarly, autumn infections were thought to be seen in spring because of the cold winter days. Furthermore, winter infections were considered to be slightly important since the infections were in latent period due to the low temperature. The disease was controlled with the application of synthetic fungicides in spring and autumn as recommended by the ministry of agriculture and rural development. A leaf which was infected by S.oleagina, could stay on tree for 9 months without defoliation and it could have serve as a source of inoculum for 3 seasons. The increase in lesion diameters was higher in early autumn and spring compared to the other periods. The white lesions observed on leaves were considered to be the untypical symptoms of disease and caused by adverse weather conditions.